خبر مرگ هزاران كارگر در حوادث محیط کار هشداری دیگر به كارگران
شهلا دانشفر
مرگ هزار و ٥١٧ كارگر در ده ماهه اول سال جاری در محیط های كار در ایران، خبری تكاندهنده و سرتیتر یكی از خبرهای روز ٥ اسفند خبرگزاری اینترنتی مهر است. این خبر به نقل از پزشكی قانونی جمهوری اسلامی گزارش شده و ظاهرا میزان آن نسبت به سال گذشته كه رقمی حدود هزار و ٣٣١ نفر بوده، ١٤ درصد افزایش داشته است. بنا بر این خبر طی مدت قید شده، روزانه ٦ كارگر جان خود را بخاطر سودجویی مشتی سرمایه دار و دولت حاكمشان از دست داده اند. این خبر تا همینجا هشداری بزرگ به كارگران و كل جامعه است و باید با بیشترین عكس العمل ها روبرو شود.
مرگ هزار و ٥١٧ كارگر طی ده ماه، تبدیل محیط های كار به قتلگاه كارگران بخش دیگری از جنایات رژیم اسلامی و توحش سرمایه داری حاكم بر ایران است. جنایتی كه هر سال ابعادش گسترده تر میشود. باید علیه این جنایت ایستاد.
منصور حكمت ١٠ سال پیش در بحثی تحت عنوان “كار ارزان، كارگر خاموش” كه سمیناری پیرامون بررسی طرح قانون كار رژیم اسلامی بود، در مبحث مربوط به ایمنی محیط كار، نكته جالبی را طرح میكند. او میگوید:” اگر از کسی بپرسند که آن جنایات اصلــی که در تاریخ بشر میشود اسم برد کدام است روی این چیزها انگشت میگذارد، دو جنگ جهانی، فاشیسم هیتلــری، کوره های آدم سوزی، هیروشیما، جنگ ویتنام، جنگ ایران و عراق و غیره. اینها جنایتهای بزرگی بوده است که همه میشناسند. هم جانیان را میشناسند و هم قربانیانش را. اما یک جنگ اعلام نشده و یک جنایت در حال جریانی در متن جامعه سرمایه داری هست که همه اینجا اشاره کردند که قربانیانش از نظر تعداد کمتر از این نمونه های برجسته جنایت در تاریخ نیست. همانقدر آدم روانه گورستان میکند، همانقدر آدم روانه بیمارستان میکند، همانقدر خانه ها را از هم میپاشد، همانقدر شادی ها را به غصه و غم تبدیل میکند که هرکدام از این دوره های ننگ آور در تاریخ بشر. اما فرقش در این است که در این مورد قاتلــین و جانیان دارند کنار قربانیان خودشان قدم میزنند و کسی نمیتواند نشانشان بدهد و بگوید مسئول مرگ آن هزاران نفر این کسی که اینجا دارد راه میرود یا این نهاد است و این موجودی است که تازه خودش را هم از بقیه جامعه معتبرتر و بالاتر میداند. قربانیان این جنایت خیلــی معلــوم و مشخص اند. این جنایت قربانیانی طبقاتی دارد. اینطور نیست که بمبی روی محلــه ای افتاده و عده ای جانشان را از دست داده اند. این جنگی است علــیه بخش مشخصی از جامعه. علــیه طبقه کارگر. من فکر میکنم آن چیزی که کارگر در بحث ایمنی محیط کار باید متوجه آن باشد در درجه اول کل این مسالــه در همین ابعاد آن است.”
در اینجا منصور حكمت به نكته مهم و روشنی تاكید دارد. او به روشنی عاملین و مسببین كشتاری كه در محیط های كار تحت عنوان “سوانح ناشی از كار” صورت میگیرد را نشان میدهد. امروز در ایران نیز این مساله برای كارگران بخوبی روشن شده است. در هر اتفاقی كارگران فورا مسببن اصلی جنایت یعنی كارفرمایان و دولت را نشانه و خواهان محاكمه عاملین كشتار میشوند. از همین رو مبارزه علیه شرایط نا ایمن كار امروز یكی از عرصه های مهم مبارزه برای كارگران است.
واقعیت اینست كه امروز در ایران محیط های كار بخاطر منافع مشتی سودجو به قتل گاه كارگران تبدیل شده است. استخدام های وسیع قرار دادی و پیمانی و محروم بودن كارگران از پایه ای ترین حقوق خود بیش از بیش بر وخامت شرایط كار كارگران و ناامنی آن افزوده است. زیر چماق بیكاری شاهد اینیم كه كارگر در نا امن ترین محیط كار و در بسیاری مواقع در یك قدمی خطرجانی و جسمی به كار اشتغال دارد. بسیار اتفاق افتاده است كه علیرغم تذكرات پی در پی كارگران از مواردی كه كار در آنجا برای آنها خطر جانی داشته است، هیچ اقدامی از سوی صاحبان كار و دولت صورت نگرفته و این وسط كارگران بخاطر سودجویی مشتی جنایتكار جانشان را از دست داده اند. بارها دیده ایم كه وقتی در جایی اتفاقی ناگوار روی میدهد، وقتی كارگری جانش را از دست میدهد، و وقتی زیر فشار كارگران تحقیقات شروع میشود، تازه اسناد جنایت كارفرما بر ملا گشته و روشن میشود كه چگونه عواملی چون نشت گاز، ریزش جداره معدن، نبودن دستگاه تهویه و غیره و غیره بسادگی باعث كشته شدن كارگران شدن است. باید در مقابل همه این جنایات ایستاد. باید به این وضعیت خاتمه داد.
طبعا به درجه ای كه كارگران در دل مبارزات خود متشكل تر میشوند، به همان درجه عكس العمل و حساسیت در برابر چنین جنایاتی در میان كارگران بیشتر خواهد شد و این خود میتواند یكی دیگر از پیشروی های جنبش كارگری در ایران باشد. بطور مثال در همین دی ماه امسال چندین تشكل كارگری از جمله سندیکای کارگران شرکت واحد؛ هیات موسس سندیکای کارگران نقاش و تزئینات ساختمانی؛ اتحادیه کارگران پروژه ای؛ اتحادیه آزاد کارگران ایران؛ کانون مدافعان حقوق کارگرو سندیکای کارگران فلزکار و مکانیک طی بیانیه ای صدای اعتراض خود را علیه شرایط نا ایمن محیط های كار و گزارش رسمی دولت مبنی بر مرگ روزانه بطور متوسط ٥.٥ كارگر در محیط های كار بلند كردند. همچنین اعتراض بر سر این موضوع را در مبارزات جاری كارگران میتوان دید. بطور مثال در جریانات اتفاقاتی كه در معادنی چون زرند كرمان و شازند اراك روی داد. یا اتفاقاتی كه در پتروشیمی ها و مراكز وابسته به نفت صورت گرفت. یا در مركزی چون ایران خودرو كه براستی یك نمونه آشكار از قتلگاه كارگران است، در همگی این موارد دیدیم كه چگونه كارگران در اعتراض به جانباختن همكارانشان دست به اعتراض زدند. در بسیاری از این موارد هنوز پرونده ماجرا باز است و به مخمصه ای برای دولت تبدیل شده است. در همه این موارد همچنین ما شاهد عكس العمل بخش های دیگر كارگری و بیانیه های اعتراضی در میان كارگران بوده ایم. اما روشن است كه اینها هنوز كافی نیست. دلیلش هم بسادگی اینست كه مساله جان و زندگی و میلیونها خانواده كارگری است. لحظه ای نباید درنگ كرد. در برابر چنین جنایاتی باید با صفی متحد و سراسری ایستاد. از جمله همین گزارش اخیر پزشگی قانونی جمهوری اسلامی در مورد ابعاد فاجعه بار كشتار در محیط های كار باید با طومارهای اعتراضی در سراسر ایران پاسخ گیرد. این خبر هشداری دیگر به همه كارگران است. باید در تمام مراكز كارگری فورا موضوع در مجمع عمومی كارگران به بحث گذاشته شود و كارگران با انتخاب نمایندگانی از میان خود یكبار دیگر محیط كارشان را به لحاظ ایمنی محیط كار مورد بازرسی خویش قرار دهند. توسط این نمایندگان تمامی مواردی كه ناقض ایمنی كارگران در محیط كار است و برای آنان خطرات جانی و جسمی در پی دارد، ثبت شود. و بالاخره اینكه كارگران بصورت قطعنامه ای خواهان بر طرف شدن فوری تمامی موارد كه ایمنی آنان را نقض میكند و برقراری شرایط ایمن كار شده و اعلام كنند كه تا وقتی به خواستشان جواب داده نشوند حاضر به كار نخواهند بود. این تنها راه در مقابل كارگران در سراسر ایران است. یك فرصت مهم برای چنین اعتراضی در سطحی سراسری ٢٨ آپریل روز جهانی ایمنی و بهداشت حرفه ای محیط كار است. روزی كه به یاد قربانیان جانباخته در محیط های كار به عنوان روزی جهانی برای اعتراض به عدم ایمنی محیط های كار تبدیل شده است. خوشبختانه در ایران نیز این روز به لیست روزهای اعتراضات سراسری كارگران اضافه شده و در دو سال گذشته از سوی تشكلهای كارگری نیز بیانیه های اعتراضی ای به این مناسبت و به یاد قربانیان محیط های كار داده شده است. آمار خود دولت از ما میطلبد كه این روز را به یك روز اعتراض وسیع و سراسری خود تبدیل كنیم.
خلاصه اینكه در رابطه با معضل عدم ایمنی كار و تبدیل شدن محیط های كار به قتلگاه كارگران باید پلاتفرم مبارزاتی روشنی داشت. در این رابطه در مبحثی در كارگر كمونیست شماره ١٥٥ مطلبی داشتیم كه در آن بر روی خواستهای ما در این عرصه از مبارزه تاكیداتی شده بود. بدلیل اهمیت این موضوع لازم میدانم كه مرور دوباره ای بر این بخش از مطلب داشته باشیم.
كدام خواستها و كدام استانداردها؟
بخش عظیمی از همه این اتفاقاتی که در محیط‌های کار شاهدش هستیم و منجر به مرگ و صدمه زدن به سلامتی کارگر میشود، قابل اجتناب‌اند. یک محور مهم مبارزه کارگر در نظام سرمایه داری حول ایمنی محیط کار است. کارگر حق دارد برای ایمن‌تر کردن شرایط کارش تا جائی که علم و تکنولوژی اجازه میدهد، دست به مبارزه بزند، اعتصاب کند متشکل شود.
مطالبات زیر باید به پرچم مبارزه کارگران برای بهبود شرایط کار و ارتقاء ایمنی و بهداشت محیط کار به منظور جلوگیری از بروز حوادث محیط کار، و نیز جبران خسارت‌های ناشی از ناامنی تبدیل شود:
١- تضمین ایمنی و بهداشت محیط کار و تقلیل مخاطرات کار به حداقل ممکن، بدون هیچ صرفه جویی، با استفاده از پیشرفته‌ترین تسهیلات و امکانات مورد استفاده در سطح جهان از جمله برخورداری محیط‌های كار از دستگاههای تهویه كافی، مراكز درمانی كشیك مجهز به آمبولانس و پرشك، امكانات بهداشتی حمام و دستشویی و غذاخوری با استاندارد بهداشتی بالا و غذای مناسب.
٢- نظارت و معاینه پزشکی منظم در برابر مخاطرات و بیماری‌های حرفه‌ای و ناشی از کار توسط مراجع پزشکی مستقل از کارفرما، به هزینه کارفرمایان و دولت.
٣- نظارت بر ایمنی محیط کار باید تماما زیر نظارت کارگران و تشکل‌ها و نمایندگان آنها باشد. این حق کارگران است که هیئتی از میان خود انتخاب کنند تا تمامی موارد ناامن و غیر بهداشتی را بررسی کنند و به کارگران گزارش بدهند.
٤- اعتصاب و برگزاری مجمع عمومی، حق بی چون و چرای کارگران است و کارگران به مجرد احساس ناامنی باید بتوانند دست از کار بکشند، تا ناامنی برطرف شود.
٥- بکارگیری مواد سمی و خطرناكی كه جان كارگر را به خطر می‌اندازد و در كشورهای پیشرفته جهانی استفاده از آنها در تولید ممنوع اعلام شده است٬ فورا متوقف گردد.
٦- كارفرمایانی كه بخاطر سودجویی در مواردی كه سلامتی كارگر تهدید میشود، اقدام نكنند، مجرمند و باید مورد پیگرد قرار گیرند.
كارگرانی كه بخاطر عدم ایمنی كار دچار بیماری و یا از كار افتادگی شده‌اند، باید تامین داشته باشند و از جمله از حقوق زیر برخوردار باشند:
١- بیمه کامل کارگران در مقابل صدمات و خسارات ناشی از کار، اعم از اینکه در محیط کار و یا خارج آن رخ دهد و بدون اینکه کارگر نیازی به اثبات قصور کارفرما و یا مدیریت داشته باشد.
كارگران آسیب دیده در محیط كار باید با استاندارد بالای پزشكی تحت پوشش درمان رایگان قرار گیرند و در دوره درمان از حقوق كامل برخوردار باشند.
٢- كارگرانی كه در محیط كار دچار بیماری شده‌اند باید از تسهیلاتی چون تغییر نوع كار و كاهش ساعت كار با پرداخت حقوق كامل برخوردار باشند و اخراج آنها اكیدا ممنوع باشد. این كارگران باید مادام كه بیمارند زیر پوشش این كمك‌ها و تسهیلات قرار داشته باشند.
٣- پرداخت حقوق کامل بازنشستگی به کارگرانی که در نتیجه صدمات ناشی از کار توانایی کار کردن را از دست میدهند. همینطور پرداخت کامل حقوق بازنشستگی به خانواده کارگرانی که عضو خانواده خود را در محیط کار از دست میدهند.
این خواست عطف به ماسبق میشود یعنی شامل همه کارگران و خانواده‌های کارگرانی که در طول حاکمیت جمهوری اسلامی توانائی کار کردن و یا جان خود را از دست داده‌اند نیز میشود.
یك بخش از سوانح محیط كار منجر به مرگ كارگر میشود در این مورد باید بر حق و حقوق زیر تاكید کنیم:
١- خانواده كارگرانی كه به خاطر ناامنی محیط كار جان باخته‌اند، و نان آور خود را از دست داده‌اند، باید تحت پوشش همیشگی تامین اجتماعی قرار گیرند و از یك زندگی انسانی برخوردار باشند. باید به این خانواده‌ها مستمری ماهانه مكفی پرداخت شود.
٢- در صورت وقوع هر حادثه‌ای در محیط کار، تعداد قربانیان و مصدومین با مشخصات و عکس فورا باید رسما و علنا اعلام شود.
٣- عاملین كشتار در كارخانجات کارفرمایان و دولت حامی آنها هستند و باید مورد پیگرد قرار گیرند.
٤- برگزاری مراسم یاد کارگران جانباخته بخاطر ناامنی محیط کار توسط کراگران به هزینه کارفرما
مبارزه برای ایمنی محیط كار، یعنی مبارزه برای زنده ماندن و سلامت جانی كارگر، یك روز هم نباید در آن تعلل كرد. خصوصا این موضوع در ایران باید به مساله فوری و همین امروز كارگران تبدیل شود.
مساله تامین ایمنی محیط كار بسادگی به سود سرمایه داران گره میخورد. سرمایه دار بخاطر سودجویی اش، آشكارا جنایت میكند و محیط‌های كار هر روز بیشتر از كارگران قربانی میگیرد و دولت نیز بنا به تعریف حافظ منافع اوست. ابعاد گسترده جنایت در محیط‌های كار بیش از هر چیز اوج توحش سرمایه داری را در مقابل ما قرار میدهد. باید به این توحش پایان داد. *