کمونیسم کارگری در یک نقطه عطف تاریخی: مصاحبه با حمید تقوائی پیرامون سمینار “چشم انداز نزدیکی و اتحاد نیروهای کمونیسم کارگری”
انترناسیونال ۴۸۰
انترناسیونال: شنبه گذشته شما سمیناری در شهر استکهلم برگزار کردید با عنوان “چشم انداز نزدیکی و اتحاد نیروهای کمونیسم کارگری”، که این سخنرانی شما و پرسش و پاسخ ها روی سایت های اینترنتی قرار گرفته است. ممکن است بگوئید اولین عکس العملها به این سمینار چه بوده است؟ و کلا فکر میکنید برخورد نیروهای مختلف کمونیسم کارگری نسبت به بحثها و فراخوان این سمینار چه خواهد بود؟
حمید تقوائی: سمینار چهار روز قبل برگزار شد و هنوز زود است که نتایج آن را ارزیابی کنیم ولی اظهار نظرهائی که در این چند روزه روی یوتیوب و فیس بوک و سایتها مطرح شده است مثبت و دلگرم کننده بوده است. ایمیلهائی هم از چند نفر از کادرهای منفرد کمونیسم کارگری دریافت کرده ام که از این بحث استقبال کرده اند و بعضی هم ضمن تائید این سیاست سئوالاتی در رابطه با چگونگی عملی کردن آن مطرح کرده اند. اگر این روند ادامه پیدا کند میتوان گفت چشم انداز امید بخش و دلگرم کننده ای در برابر ما قرار دارد. اجازه بدهید از این فرصت استفاده کنم و از همه رفقائی که خود را به جنبش کمونیسم کارگری متعلق میدانند تقاضا کنم که در مورد بحثهای این سمینار بطور علنی و یا با ارسال ایمیل برای من اظهار نظر کنند. سئوالات و ملاحظات و پیشنهاداتشان را مطرح کنند و به این ترتیب عملا در پیشبرد این پروژه سهیم شوند. این دیالوگ و گفتگو زمینه های نزدیکی و اتحاد میان نیروهای کمونیسم کارگری را بیشتر فراهم خواهد کرد.
انترناسیونال: در سمینار به این اشاره کردید که عکس العمل دیگر نیروها هر چه باشد شما در هر حال این سیاست را پیگیری خواهید کرد. آیا منظور اینست که ممکن است حزب به تنهائی این پروژه را به پیش ببرد؟
حمید تقوائی: قبل از هر چیز باید بگویم تا همینجا نیروهای دیگری از کمونیسم کارگری در پیشبرد این پروژه فعال شده اند. منظور من رفیق مجید حسینی و دیگر رفقای گروه مبارزان کمونیست است. حدود دوماه قبل با رفقا مجید و ایرج فرزاد و چند رفیق دیگر نشست مشترکی داشتیم. در این نشست برخورد همه این رفقا به طرح اتحاد مثبت بود و از همان زمان رفقای مبارزان کمونیست در طرح و دفاع از این سیاست در تماسها و روابطی که با دیگر فعالین و احزاب کمونیسم کارگری داشتند بسیار فعال بودند. من امیدوارم بعد از طرح علنی این بحث رفقای بیشتری به این حرکت بپیوندند.
این طرح بنا به خصلت خود و هدفی که دنبال میکند سیاست یک فرد و یا یک حزب مشخص نیست بلکه متعلق به همه رفقائی است که اتحاد و نزدیکی نیروهای کمونیسم کارگری را در شرایط حاضر امری ممکن و ضروری میدانند و این هدف را دنبال میکنند.
بنابر این اشاره من در سمینار به اینکه مستقل از برخورد نیروهای دیگر ما در هر حال این سیاست را دنبال خواهیم کرد تاکید بر تعهد و پیگیری ما برای نزدیک و متحد کردن نیروهای مختلف کمونیسم کارگری بود. همانطور که در سمینار هم توضیح دادم برای من و حزب ما، و فکر میکنم برای رفقای مبارزان کمونیست، عدم استقبال دیگران از این طرح به معنی غلط و اشتباه بودن طرح و یا کنار گذاشتن آن نیست بلکه به معنی تلاش بیشتر برای متقاعد کردن و همراه کردن دیگران با این سیاست است. ناگفته پیداست که برگزاری کنگره فراگیر که هدف عملی این طرح است منوط به شرکت اگر نه همه ولی بخش عمده ای از سازمانها و فعالین منفرد کمونیسم کارگری است. و ما – و نه فقط حزب ما بلکه همه موافقین و فعالین این طرح که امیدوارم بر تعداد آنها مدام افزوده بشود- میکوشیم این امر را متحقق کنیم.
انترناسیونال: شما در سمینار از جهت گیری و رویکرد تازه حزب در رابطه با نیروهای دیگر کمونیسم کارگری صحبت کردید. مضمون و مبانی این سیاست و رویکرد تازه چیست؟
حمید تقوائی: در یک سطح ماکرو و استراتژیک موضوع نزدیکی و اتحاد نیروهای کمونیسم کارگری پاسخی به شرایط و توازن تازه میان راست و چپ و کمپ بورژوازی و پرولتاریا در سطح جهانی است. من در سمینار توضیح دادم که که چرا در دوره تازه ای که بعد از انقلاب تونس در جهان آغاز شده است، قطب سوم ( در برابر دو قطب میلیتاریسم نئوکنسرواتیستی و اسلام سیاسی در دوره بعد از ختم جنگ سرد) یعنی قطب کارگران و توده مردم معترض به وضعیت موجود نقش کلیدی ای در شکل دادن به تحولات پیدا کرده اند و چطور فضای سیاسی در دنیا به چپ چرخیده است. مضمون انقلابات و جنبشهای اعتراضی در شرق و غرب مستقیما ضد سرمایه داری است و نه ضد فئودالی و یا ضد وابستگی و ضد استعمار و برای صنعتی شدن و رشد بیشتر سرمایه و غیره آنطور که در دوره ای طولانی در کشورهای جهان سوم شاهد بودیم و یا از نوع جنبشهائی علیه جنگ و سلاحهای اتمی و آلودگی محیط زیست و غیره که در غرب مشاهده میکردیم. دوره تازه، دوره تسلط بلامنازع سرمایه داری بازار آزاد بر جهان و در عین حال دوره بحران عمیق اقتصادی و بی افقی ایدئولوژیک – سیاسی سرمایه داری جهانی و دوره شکل گیری اعتراضات توده ای به این وضعیت است. این شرایط سیاسی موقعیت تازه ای به چپ میبخشد و بخصوص چپ نوع کمونیسم کارگری را بمیدان می طلبد. در پایه ای ترین سطح طرح اتحاد برای حزب ما حلقه ای از پاسخگوئی به این شرایط تازه مبارزه طبقاتی در ایران و در سطح دنیا است. (من در سمینار این جنبه را باز کردم و اینجا لزومی به توضیح بیشتر نمی بینم. در متن کتبی بحث سمینار سعی خواهم کرد موضوع را بیشتر بشکافم.) جهتگیری و رویکرد و سیاست تازه حزب در قبال نیروهای کمونیسم کارگری از این تحلیل و ارزیابی ناشی میشود.
انترناسیونال: یک بخش مهم سمینار به ضرورت سیاسی اتحاد نیروهای کمونیسم کارگری در شرایط حاضر اختصاص داشت. اما بحث بیشتر روی شرایط جهانی متمرکز شد. شرایط سیاسی مشخص ایران را چگونه می بینند و ازین نقطه نظر نزدیکی و اتحاد نیروهای کمونیسم کارگری چه جایگاه و اهمیتی دارد؟
حمید تقوائی: متاسفانه در سمینار فرصت نکردم که بحث مربوط به شرایط سیاسی ایران و ضرورت نزدیکی نیروهای کمونیسم کارگری در این شرایط را آنطور که در نظرم بود باز کنم و توضیح بدهم. این سئوال شما بمن امکان میدهد در این مورد بیشتر توضیح بدهم.
همه میدانیم جامعه ایران در آستانه تحولات زیر و روکننده ای قرار دارد. از یکسو فقر و بیکاری و گرانی- که با تحریمهای اقتصادی به مرز غیر قابل تحملی رسیده است- در جامعه بیداد میکند و از سوی دیگر رژیم با یک تلاشی اقتصادی و بحران همه جانبه سیاسی روبروست. دعواهای میان باندهای حکومتی به نحو بیسابقه ای تشدید یافته است و دار و دسته های مختلف حکومتی “در سربالائی یکدیگر را گاز میگیرند”، بجان یکدیگر افتاده اند و دروغها، “بیکفایتی ها”، دزدیها و اختلاسهای همدیگر را رو میکنند.
این وضعیت قابل ادامه نیست. در چنین شرایطی کمونیستها موظفند برای دخالتگیری و تاثیرگذاری بر روند اوضاع خود را آماده کنند و نزدیکی و اتحاد و گردآوری هرچه بیشتر نیرو حول پرچم چپ و مشخصا کمونیسم کارگری یک قدم اساسی در این راه است. ما میتوانیم و موظفیم که اجازه ندهیم نیروی چپ جامعه، همانند تجربه مصر و تونس و لیبی و امروز سوریه، در حاشیه تحولات بماند و نقش موثری بر روند اوضاع نداشته باشد. شرایط سیاسی ایران با کشورهای دیگر منطقه بسیار متفاوت است و یکی از این تفاوتها نفس وجود و حضور کمونیسم کارگری است. به نظر من کمونیسم کارگری در یک نقطه عطف تاریخی قرار گرفته است. باید شرایط خطیر و حساس کنونی را ببیند و صفوف خود را متحد و متشکل کند. اگر کمونیسم کارگری این ضرورت را ببیند و نیروهای خود را گرد آورد میتواند نقش بسیار فعال و تعیین کننده ای در تحولات سیاسی ایران داشته باشد. روشن است که حزب ما با تمام توان خود میکوشد این نقش را ایفا کند اما عرصه سیاست عرصه گردآوری نیروست. باید با تمام نیرو و ظرفیتهای بالفعل و بالقوه موجود به استقبال این شرایط رفت.
من در سمینار توضیح دادم که نزدیکی و اتحاد امروز کاملا امکان پذیر است چرا که موضع و سیاست نیروها و احزاب مختلف کمونیسم کارگری نه تنها از نظر برنامه ای و بسیاری از مباحث و سیاستهای پایه ای (نظیر تفاوتهای ما و نظریه حزب و قدرت سیاسی و حزب و جامعه و غیره) بلکه همچنین در سطح مشخص و تاکتیکی تری در قبال موقعیت جمهوری اسلامی، بحران اقتصادی و سیاسی آن، نیروهای اپوزیسیون راست، برخورد به مساله تحریمها و احتمال جنگ و غیره، همسان و یا بسیار نزدیک به هم است. امری که تا چند سال قبل بچشم نمیخورد. بنابرین شرایط سیاسی ایران نه تنها اتحاد هر چه وسیعتر نیروهای کمونیسم کارگری را ضروری کرده است بلکه امکان این اتحاد را نیز کاملا فراهم آورده است.
در یک سطح عمومی و کلان، این وضعیت مشخص کمونیسم کارگری در ایران خود در نقش و موقعیت سرمایه داری بحرانزده و بی افق در سطح جهانی و انقلابات و جنبشهای ضد سرمایه داری در شرق و غرب ریشه دارد که بالاتر اشاره کردم.
انترناسیونال: از نظر اجتماعی زمینه های رشد و گسترش نفوذ کمونیسم کارگری چیست؟ نزدیکی و اتحاد نیروهای کمونیسم کارگری، چه تاثیری می تواند در این روند رشد و گسترش داشته باشد؟
حمید تقوائی: در جامعه ایران اساسا بخاطر بیش از سه دهه حکومت اسلامی که وحشی ترین و سرکوبگرترین دیکتاتوری سرمایه در تاریخ معاصر را نمایندگی میکند چپ نوع کمونیسم کارگری از زمینه بسیار مساعدی برای رشد و گردآوری نیرو برخوردارست. چپ نوع کمونیسم کارگری یعنی چپ ماکزیمالیست، دخالتگر و عملگرا، اکتیویست، انسانگرا، انقلابی و سازش ناپذیر. اینها صفاتی است که منصور حکمت کمونیسم کارگری را با آن توصیف میکند. این نوع کمونیسم نیاز مبرم جامعه ایران است. از یکسو تفاوت طبقاتی فاحش میان یک اقلیت ناچیز که پولش از پارو بالا میرود و اکثریت عظیمی که با فقر دست بگریبانست، و اعدام و سرکوب برای حفظ این وضعیت، در جامعه بیداد میکند و از سوی دیگر اعتراضات و مبارزات کارگران و زنان و جوانان یک دم از حرکت باز نمی ایستد و گرایش و تمایل وسیع به مدرنیسم و سکولاریسم و ضدیت با مذهب و درهم شکستن آپارتاید جنسی یک امر توده ای و فراگیر است. چنین جامعه ای دارد با هزار و یک زبان کمونیسم ماکسیمالیست و انسانگرا و انقلابی را بمیدان فرامیخواند. نیروهای کمونیسم کارگری هر چه متحد تر و یکصدا تر به این فراخوان پاسخ بدهند نقش موثر تری در روند اوضاع خواهند داشت. نه تنها جنبش کارگری بلکه جنبش آزادی زن، جنبش سکولاریسم و مدرنیسم، جنبش علیه اعدام و آپارتاید جنسی و دیگر جنبشهای اعتراضی در جامعه با دخالتگری و ایفای نقش فعال و متحد نیروهای کمونیسم کارگری بمراتب قویتر خواهند شد. افراد زیادی در این جنبشها فعالند که خود را چپ و کمونیست میدانند و حتی خود را با کمونیسم کارگری تداعی میکنند اما به سازمان و حزبی وابسته نیستند. حتی اگر قبلا بوده اند امروز نیستند. به نظر من نزدیکی و اتحاد و حتی حرکت سازمانهای کمونیسم کارگری در این جهت، بخش وسیعی از این رفقا را، در ایران و در عرصه های مبارزاتی در خارج کشور، به فعالیت متشکل و حزبی باز خواهد گرداند.
گردهمائی نیروهای کمونیسم کارگری یک گام مهم و تعیین کننده نه تنها برای تاثیر گذاری بر مبارزات و اعتراضات جاری، بلکه در کسب آمادگی برای رویاروئی با تحولات آتی در ایران است. در شرایطی که نیروهای راست خود را برای ایفای نقش در سناریوهای بورژوائی آماده میکنند، حضور متحد و هر چه قدرتمند تر کمونیسم کارگری نقش کاملا تعیین کننده ای در خنثی ساختن این نیروها و پیشروی و پیروزی انقلاب آتی در ایران خواهد داشت. جامعه ایران در آستانه یک تعیین تکلیف سیاسی تاریخی قرار گرفته است. به سرعت یک بار دیگر مساله قدرت سیاسی در ایران باز خواهد شد و کارگران و توده های مردم بمیدان خواهند آمد. نباید اجازه داد آنطور که در مصر و تونس و لیبی اتفاق افتاد نیروهای راست و بورژوائی زمام امور را در دست بگیرند. جامعه ایران انقلاب نوع “بهار عربی” را در سال پنجاه و هفت از سر گذرانده است و این بار میتواند پرچمدار انقلابی باشد که خواست نان و آزادی و منزلت و عدالت اجتماعی و خلع ید سیاسی و اقتصادی از یک در صد سرمایه دار و اعمال اراده مستقیم توده نود و نه درصدی مردم در اداره امور جامعه را، که خواستهای مطرح شده جنبشهای جاری انقلابی و اعتراضی در غرب و شرق است، متحقق کند. این موقعیت خطیر و تعیین کننده ای است که کمونیسم کارگری و کل چپ ایران در آستانه آن قرار گرفته است. تلاش برای متحد ساختن نیروهای کمونیسم کارگری بخش مهمی از پاسخ ما به این شرایط خطیر و جزئی از مبارزه و فعالیت ما برای ایفای نقش موثر و تعیین کننده کمونیسم و کل چپ جامعه در تحولات سیاسی زیر و رو کننده ای است که در راه است.