پرستاران قربانی فقر، استثمار شدید و بی حرمتی
نوشین قادری
حرفه پرستاری یکی از شاقترین، کم درآمد ترین و بیحقوقترین حرفه ها تحت رژیم اسلامی است. پرستاران درایران مانند کل کارگران از هیچ امنیت شغلی برخوردار نیستند و حقوقشان زیر خط فقر است. پرستاری در جهان بعد از کار معدن دومین رده را از لحاظ سختی کار داراست. پرستاران همیشه در هراس از بیکاری و در شرایط بسیار سخت معیشتی زندگی می کنند. علیرغم این ترس دائمی و فشار کار و زندگی مشقت بار باید روحیه کاری خود را نیز به دلیل حساسیت شغلی حفظ کنند. این شرایط سخت شامل هم زن و هم مرد پرستار می شود. اما زنان پرستار با مسایل، مشکلات و محدودیت های بیشتری دست بگریبانند.
در جامعه ای که تحت یک رژیم زن ستیز اسیر است و زن در آن شهروند درجه دوم هم به حساب نمی آید، در جامعه ای که زنان بخاطر جنسیتشان از حقوق بسیاری محرومند و در ازای کار مشابه دستمزد بسیار کمتری دریافت می کنند، در جامعه ای که بخاطر قوانین اسلامی محدودیت های اجتماعی و فردی بسیاری بر زنان تحمیل می شود، زنان پرستار وضعیت بسیار اسفناک تری دارند.
نقش پرستاران در سیستم پزشکی بسیار مهم و خطیر است. تحت رژیم اسلامی از پرستاران انتظارات کاری بسیار فراتری از وظایف معمول پرستاری طلب می شود. سازمان علوم پزشکی رژیم هیچ نظارتی بر شرایط کار پرستاران ندارد. طی سالهای اخیر بسیاری از پرستاران توسط شرکتهای خصوصی استخدام می شوند. سالانه فقط تعداد معدودی به صورت رسمی استخدام می گردند. برای استخدام رسمی باید از هفت خوان رستم عبور کرد و پارتی بازی نقش مهمی در این رابطه دارد. صاحبان شرکتهایی که مراکز درمانی از طریق آنان پرستارها را بکار می گیرند، فاقد هر گونه آگاهی، تجربه و مدرک تحصیلی مربوط به رشته های پزشکی و درمانی هستند. شرکتهای خصوصی خدمات درمانی از طریق برنده شدن در مناقصات بخشهای بیمارستانی، اورژانس ها و کلینیک ها نیروی انسانی بخش پزشکی و درمانی از جمله پرستاران، بعضا پزشکان، کاردان و کارشناس بیهوشی و کاردان فوریتهای پزشکی و غیره را تامین می کنند.
این وضعیت شرایط کار پرستاران را بسیار سختتر می کند. می توان گفت که فقدان نظارت وزارت علوم پزشکی بر امنیت شغلی و سطح حقوق پرستاران تاثیرات منفی دارد. آنان به صورت “شرکتی” شروع به کار می کنند. این حتی از شرایط کار پیمانی و قراردادی ناامن تر و فقیرانه تر است. پرستاران با قراردادهای یک ساله، شش ماهه و حتی ۸۹ روزه استخدام می شوند و مجبور به سپردن سفته های ۵ ، ۱۰و ۲۰ میلیون تومانی به شرکت مزبور هستند. میزان سفته به نسبت بخشی که در آن کار می کنند تعیین می شود. شرم آور است، اما پرستارانی که در بخشهای اورژانس و با آمبولانس کار می کنند، علاوه بر سفته برای شرکت، باید سفته ای به مبلغ ۱۰تا ۲۰ میلیون تومان نیز برای آمبولانس هایی که در بخش اورژانس تحویلشان داده میشود به شرکت بسپارند. یکی از شرایط کار پرستاران در این قسمت داشتن گواهینامه رانندگی است تا باین ترتیب شرکت ها هزینه استخدام راننده را بجیب بزنند.
این پرستاران هم وظیفه پرستاری و هم رانندگی را بعهده دارند. در صورت تصادف و یا خرابی آمبولانس پرداخت هزینه آمبولانس بعهده پرستار- راننده است. این شرایط در قراردادها قید می شود.
اگر وسیله ای در بخش مفقود یا خراب شود باز هم پرستاران آن بخش موظف به تعمیر یا خرید آن هستند. حتی اگر بیماری به دلیل نداشتن هزینه بیمارستان فرار کند، اتقاقی که بوفور رخ می دهد، باز تامین هزینه درمان بیمار گریخته بعهده کارکنان بخش است. نه تنها باید هزینه را تقبل کنند، بلکه مورد بازخواست و توبیخ هم قرار می گیرند. این پرستاران بخت برگشته نمی دانند که پرستارند یا نگهبان!
علاوه بر استثمار شدید پرستاران توسط شرکتهای خصوصی درمانی، بیمارستانها نیز پرستاران را مورد استثمار و سو استفاده قرار می دهند. برای مثال بکار گرفتن پرستاران هر بخش در سایر بخشها بصورت ذخیره و یا تحمیل شیفتهای کاری طولانی تر از ساعات کاری که اداره کار رژیم تعیین کرده و شرکت کارفرمای پرستار نیز اعلام نموده که بیش از آن دستمزدی به پرستار پرداخت نخواهد کرد. رسما از پرستاران بیگاری می کشند. این زور گویی ها و تحمیل بیگاری بیشتر گریبان پرستاران زن را میگیرد. زنان پرستار که اکثریت پرستاران را تشکیل می دهند مورد استثمار و زورگویی زائدالوصفی قرار دارند. اما ترس از بیکاری باعث می شود که دم نزنند. حقوق و مزایای این پرستاران با وجود اینکه مثل پرستاران مرد لیسانس هستند و در ترازنامه اداره کار رژیم در رده ۱۴و ۱۵ قرار دارند ۳۳۰ هزار تومان است. طبق قانون سقف اضافه کاری ۵۰ ساعت است. و از حق شیفت کاری و شب کاری عموما خبری نیست و تنها اضافه کاری زیر ۵۰ ساعت برای پرستاران محسوب می شود. پرستاران از مزایای دیگر مثل بن یا مرخصی و غیره محرومند. زمانی می توانند از مرخصی استفاده کنند که خود نیروی جایگزین معرفی کنند و مورد تأیید قرار گیرد. پس از عبور از این هفت خوان رستم می توانند به مرخصی بدون حقوق بروند. پرستاران زن حتی از لحاظ بیمه، حق اولاد، مسکن و غیره نیز مورد تعرض قرار دارند. زیرا طبق قانون کار اگر دو نفر کار کنند فقط به یکی از زوجین این مزایا تعلق می گیرد و از آنجا که طبق قانون مرد سرپرست خانواده است، زنان از این بخش از حقوق محروم می شوند.
شرکتهای خصوصی درمانی با پرستاران باردار قرارداد نمی بندند. درصورتی که به کار آنها نیاز باشد، از آنها تعهد محضری با سفته و ضامن می گیرند که بعد ازمرخصی زایمان مدعی بازگشت به کار نشوند و در طول مرخصی دوران زایمان نیز، با این استدلال که حقوق به نیروی جایگزین پرداخت می شود، از حقوق بی بهره اند. اگر مزایایی شامل این دسته از پرستاران شود، شرکت مزبور آنرا به جیب می زند.
حقوقها دیر پرداخت میشود. از حقوق دو سه ماه یک بار هم خبری نیست. این شرکتها اکثرا حاضر به استخدام پرستار مرد نیستند. عموما پرستار زن استخدام می کنند، زیرا پرستاران زن برای آنها ارزانتر تمام می شود و علاوه بر استثمار شدیدتر زورگویی های بیشتری نیز به زنان پرستار تحمیل می کنند.
وقتی پرستاران مشکلات مادی و شرکتی را به بیمارستان اطلاع می دهند، بیمارستان و شرکت کارفرما آنها را مثل توپ پاسکاری می کنند؛ بیمارستان آنها را به شرکت و شرکت هم به بیمارستان پاس می دهد. این شرایط آنچنان پر مشقت و بی حاصل است که پرستاران در آخر عطای پاسخگویی را به لقایش می بخشند. از پرستاران انتظار می رود که در هر زمینه ای مطلع باشند. در بیمارستان بدون هیچ کنترل کیفیت کار و ایمنی بیمار وظایفی که خارج از توانایی و تجربه یک پرستار است به او سپرده می شود. علاوه بر تمام این مشکلات و محدودیتها، حراست که هم هر روز به بهانه ای مزاحم پرستاران می شود: «امروز در بخش صدای خنده ات می آمد و لباست نامناسب بود؛ روپوشت تنگ بود و حجابت نا مناسب” و قس علیهذا. هر روز به بهانه ای سر حجاب و عفاف پرستار را به حراست خوانده و توبیخ و کسر حقوق میکنند و او را مورد تحقیر قرار می دهند. شیفت عصر و شب تمام میشود و با خستگی مفرط شیفت را تحویل میدهی تا به خانه برگردی، آنوقت اسیر حراست می شوی. پیجت میکنند که خانم فلانی به حراست مراجعه کند. اول مدتی طولانی پشت در اتاق نگهت می دارند. سپس آقای حراستی با چشمان دریده نگاهت می کند و میگوید بیا داخل و وقتی وارد اتاق میشوی با همان چشمان دریده اول سین جینت میکند که مثلا دیشب با آقای فلانی توی استیشن حرف زدی چی گفتی و بعد یک توبیخ نامه، بعضا همراه با شماره تلفن دستی اش تحویل پرستار میدهد.
علیرغم این شرایط مشقت بار، حقوق ناچیز، ساعات کار طولانی و تحقیری که مدام باید تحمل کنند، پرستاران از بیماران مراقبت می کنند و در حد توان به بیماران می رسند. سازماندهی پرستاران در شوراهای پرستاری، تشکیل مجامع عمومی برای بهبود شرایط کار و افزایش دستمزد و دفاع از حرمت پرستاران باید در دستور کار فعالین این حرفه قرار گیرد. تک تک پرستاران مانند طبقه کارگر، مردم محروم و زحمتکش، زنان تحت ستم و انسانهای آزادیخواه و برابری طلب در سرنگونی رژیم اسلامی و استقرار یک نظامی که مبتنی بر تضمین آزادی و برابری تمام شهروندان است کاملا ذینفعند. *