چند تز در رابطه با انتخابات پارلمانی و سیاست بایکوت (بزبان کردی)

چەند تێزێك سەبارەت بە هەڵبژاردنی پەرلەمانی و سیاسەتی بایکۆت
نادر عبدالحمید
هەڵبژاردنی پەرلەمانی میکانیزمەیەکی سیاسی دەسەڵاتدارەتی و دوبارە بەرهەم هێنانەوەی دەسەڵاتدارەتی ئەو چینەیە کە ئەهرەمەکانی ئابوری و میدیا و سەربازی، لە کۆمەڵگەی سەرمایەداریدا لەدەستدایە.
ئەم میکانیزمەیە، ڕێگە دەدات بە ڕەوتە سیاسیە جیاجیاکانی چینی بورژوازی کە ئاسۆ و خەتی فکری و سوننەتی حزبی جیاواز نوێنەرایەتی دەکەن، دەستاودەستی ئەم دەسەڵاتە بکەن لە نێوان خۆیاندا، لە بارودۆخی سیاسی جیاوازدا، لە ڕێگەی خستنەڕووی ئاڵتەرناتیڤی جۆراوجۆرەوە.
ئەم میکانیزمە بەوپێیەی کە پەنا دەباتە بەر دەنگدانی خەڵك و هەڵبژاردنی نوێنەران، بریتیە لە شەرعیەت وەرگرتن بۆ دەسەڵاتی بورژوازی هەر چوار ساڵ جارێك، جا چ لە کوردستان و عێراق بێت یان لە ژاپۆن، سوید و کەنەدا.
بزوتنەوەی کۆمۆنیستی، خوازیاری ڕوخاندنی دەسەڵاتدارەتی بورژوازی و هەڵپێچانی خاوەنداریەتی تایبەتی و لەناوبردنی کۆمەڵگەی سەرمایەداریە لەمیانەی بەرپاکردنی شۆڕشێکی سۆسیالیستیەوە لەڕێگەی ڕێکخراوکردنی چینی کرێکارەوە بە ئاسۆیەکی کۆمۆنیستی.
ئەم کاری ڕێکخراوکردنەی چینی کرێکار لە هەلومەرجی سیاسی دیاریکراودا لەهەر کۆمەڵگەیەکدا، لە میانەی خەباتێکی نەپساوە و دەخالەتکردن لە ناڕەزایەتیەکان، لە هەڵچون و داچونە سیاسی و کۆمەڵایەتیەکانی کۆمەڵگەدا، وە لەمیانەی بەشداری لە پڕۆسە و میکانیزمە کۆمەڵایەتی و سیاسیەکانی هێزگرتن، وە لەوانە هەڵبژاردنی پەرلەمانیەوە دێتەدی.
مەبەستی ئەسڵی بەشداری کۆمۆنیستەکان لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی، نەك لە ڕوانگەی باشترکردنی ژیان و گوزەرەرانەوە بەڵکو لەڕوانگەیەکی سیاسیەوەیە بۆ هێزگرتنی بزوتنەوەی کۆمۆنیستی و کرێکاری، وە پڕوپاگەندەیە دژی ئاڵتەرناتیڤی ڕەوت و باڵە جۆراوجۆرەکانی بورژوازی تا ئاڵتەرناتیڤی کۆمۆنیستی هێز بگرێت لەناو کۆمەڵگەدا. نمونەی ئەوەش بەشداری لینین و بەلشەفیەکانە لە هەڵبژاردنە پەرلەمانیەکانی ڕوسیای قەیسەری سەرەتای سەدەی بیست دا [1905 – 1917]، کە لە کۆی 475 ئەندام پەرلەمانی ڕوسیای ئەوکاتە، بەهەردوو باڵی مەنشەفی و بەلشەفی تەنها 13 ئەندامیان هەبوو، دیارە کە هیچ پڕۆژە یاسایەك ناتوانرێت بەم ژمارە کەمەوە لەبەرژەوەندی خەلکی و باشترکردنی ژیان و گوزەرانیان جێگیربکرێت وەیا، بەم ژمارە کەمەوە ناتوانرێت بەر بگیرێت بەهیچ پڕۆژە یاسایەکی دژی خەڵك و دژی کرێکاری کە لەلایەن پەرلەمانەوە بخرێتە بواری جێبەجێکردنەوە. بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا لینین و کۆمۆنیستەکان دەستبەرداری بەشداری نەبوون لە هەڵبژاردنی پەرلەمانیدا، چونکە مەسەلەکە لای ئەوان بەکارهێنان و سود وەرگرتنە لەو میکانیزمە بۆ هێزگرتن و پەرەپێدان و بەهێزکردنی ئاڵتەرناتیڤی کۆمۆنیستی لەناو کۆمەڵگەدا.
بەشداری لە هەڵبژاردنی پەرلەمانیدا بەو مانایە نیە کە هێزێکی کۆمۆنیست بەرنامەی شۆڕشگێرانەی خۆی وەیا هەتا تاکتیکی شۆڕشگێرانەی خۆی لەبەرامبەر هەلومەرجی سیاسی دیاریکراوی کۆمەڵگەدا بگۆڕێت وەیا وەلای بنێت. لینین و بەلشەفیەکان، نەك هەر لەبەرنامەی حزبەکەیان نەهاتنەخوارەوە بەڵکو هەتا دەستبەرداری ئەو تاکتیکە شۆڕشگێرانەش نەبوون کە هەیان بوو کە ئەویش ڕوخانی دەسەڵاتدارەتی قەیسەربوو لەڕوسیای ئەوکاتەدا بەتایبەت لە ساڵانی نێوان [1905 – 1917]. واتا نەك هەر بەرنامەی حزبی بەلشەفی کە خوازیاری شۆڕشی کۆمۆنیستی بوو، بەڵکو ئەو تاکتیکە شۆڕشگێرەشی هەبوو کە ڕوخانی دەسەڵاتدارەتی پاشایەتی قەیسەر و جێگیر کردنەوەی بوو بە جمهوریەتێکی دیموکراسی شۆڕشگێر لە هاوپەیمانیەتی چینایەتی نێوان کرێکاران و جوتیاران، ئینجا بەشداری هەڵبژاردنەکانی پەرلەمانیشی دەکرد. ئەوە تەنها ڕوانگەیەکی وردەبورژوازی بەرتەسکە کە وا دەڕوانێت بۆ کاری سیاسی کە بەشداریکردن واتای وازهێنانە لە بەرنامە و تاکتیکی شۆڕشگێرانە و گرتنەبەری بەرنامە و تاکتیکی ڕیفۆڕمیستانەیە. لەڕوانگەی وردە بورژوازیەوە هەر کار و چالاکیەک کە مل نەدان و لاساری و هەڵشاخانەوەی تیا نەبێت، بە شۆڕشگێڕی نابینێت و وادەزانێت ئەوە ڕیفۆڕمیستیە.
قورسی مەرجەکانی بەشداری و بەرتەسکردنەوەی مافی بەشداری کرێکاران و زەحمەتکێشان و هێز و حزبە سیاسیەکانی سەر بەئەوان، گەرچی مانای قبوڵ کردنی نیە بەڵام مانای دەستبەرداربونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی نیە. لە هەڵبژاردنەکانی ڕوسیای سەرەتای سەدەی بیستدا دەنگی چل وپێنج 45 جوتیار لەبەرامبەر دەنگی تەنها یەك دەرەبەگ و دەنگی پانزە 15 کرێکار لەبەرامبەر دەنگی تەنها یەك سەرمایەداردا بوو، لەگەڵ ئەوەشدا لینین و کۆمۆنیستەکان بەشداریان کردوە. ئەڵبەتە خەباتیشیان کردوە کە ئەو مەرجە قورسانە لەبەردەم کرێکاران و جوتیاران وەلانێن و مافە دیموکراتی و سیاسیەکانیان هەرچی زۆرتر بەدەستبهێنن.
نەك هەر ئەو مەرجانەی سەرەوە بەڵکو دوای سەرکوتی شۆڕشی 1905-1907 و جێگیربوونی ڕژێمی دژەشۆڕشی (ستۆڵپین)یش، لینین و بەلشەفیەکان بەشداری هەڵبژاردنی دەورەی پەرلەمانی 1908-1912 یان کرد. لەم دەورەیەدایە کە بەشێك لە بەلشەفیەکان و هاوڕێکانی لینین سیاسەتی “بایکۆت” دەگرنەبەر و لینین نەك هەر لە دژیان دەنوسێت و ڕەخنەیان لێدەگرێت، بەڵکو بڕیارنامەش لە کۆنفراسی حزبدا بە دژیان پێشنیار دەکات.
لە هەمووی سەرسوڕهێنەرتر ئەو شتەیە کە هەرگیز ناچێتە عەقڵی وردەبورژوازیەکی شۆڕشگێڕەوە کە لینین دوای دوو – سێ هەفتە (دوای کەمتر لەیەك مانگ) لە پاش شۆڕشی ئۆکتۆبەر واتا لەسەرەتای نۆڤەمبەری 1917 دا هەڵبژاردنی پەرلەمانی ڕاگەیاند [کە دادەنرێت بە یەکەمین هەڵبژاردنی پەرلەمانی ئازاد و دیموکراتیك لە مێژوی ڕوسیای سەرەتای سەدەی بیستەمدا]، وە لەو هەڵبژاردنەدا حزبی (سۆشیالیستە شۆڕشگێرەکان) براوەی یەکەم بون نەك حزبی بەلشەفی. کێشمەکێشی دەسەڵاتی دوولایەنە (ئیزدیواجیەتی سوڵتە) لە نێوان شۆرا کرێکاری و جوتیاریەکان و حکومەتی لینین لەلایەك وە پەرلەمان لەلایەكی ترەوە درێژەی کێشا تا سەرەتای مانگی یەکی ساڵی 1918 کە لینین دامەزراوەی پەرلەمان هەڵدەوەشێنتەوە و تەواوی دەسەڵات دەکەوێتە دەست شۆراکان. هەر لە ماوەی ئەم کێشمەکێشەدایە کە لینین چەند تێزێك دەنوسێت بەدژی دیموکراتیەتی بورژوازی و پەرلەمانیەت.
ئەوەی جێگە مەبەستی منە لەو خاڵە، بۆچی لینین ئەو تاکتیکە دەگرێتەبەر کە هەڵبژاردنی پەرلەمانی بەڕێ بخات لەکاتێکدا شۆڕشی سۆشیالیستی ئەنجامداوە و کرێکارانی چەکدار لە شۆراکاندا ڕێکخراو بوون، وە حکومەتیش لەدەستی حزبی بەلشەفی و لینیندایە؟ ئەگەر کەسێك ئاگاداری مێژووی ڕوسیای ئەوکاتە بە کێشمەکێشی ڕەوتە سیاسی و کۆمەڵایەتیەکان و بەتایبەتیش مێژووی بزوتنەوەی سۆشیالیستی کرێکاری و حزبی بەلشەفی نەبێت، وەئەگەر ئاگاداری کەلەپوری لینین و هەروەها کتێبی (مێژووی شۆڕشی ڕوسیا)ی ترۆتسکی و کتێبی جۆن ڕید (دە ڕۆژێك کە جیهانی لەرزاند)ی نەخوێندبێتەوە ناتوانێت وەڵامی ئەو پرسیارانە بەدەست بهێنێت.
لە مێسۆدی لینین دا پەرلەمان و هەڵبژاردنی پەرلەمانی ئامڕازێکی خەباتی سیاسی-چینایەتین بۆ بردنە پێشەوەی ئەو خەباتە و بەکۆمەڵایەتی کردنەوە و هێز پێگرتنی ئاڵتەرناتیڤی کۆمۆنیستی لەبەرامبەر کۆمەڵگەدا، وە بەتایبەت کاتێک کە جەماوەر و هاوڵاتیان خۆشخەیاڵ (موتەوەهیم)بن بەوەی کە لە ڕێگەی ئەم هەڵبژاردنانەوە دەتوانن بارودۆخی ژیانیان بگۆڕن، کە ئەمە یەکێکە لەو خاڵە گرینگانەی مێسۆدی لینین کە دەبێت بەعەمەلی لەناو دڵی ئەو جەماوەرە خۆشباوەڕەدا کارێك بکەیت کە بیروڕای سیاسی و بۆچونەکانیان بگۆڕیت و بەدەوری ئاڵتەرناتیڤی کۆمۆنیستیدا گردیان بکەیتەوە. کارێکی پڕ حەوسەڵە و بەسەبری لینین لە گەڕانەوەیدا بۆ ڕوسیا لەسەرەتای ئەپریلی 1917 دا کە بەشداری کۆبونەوەی هاوبەشی هەردوو باڵی مەنشەفی و بەلشەفی دەکات و “تێزەکانی ئەپریل”ی خۆی بۆ ئەوان شیدەکاتەوە تا نەك هەر هاوڕێیانی قەدیم بەلشەفی خۆی قەناعەت پێبهێنێ بەڵکو کادرە مەنشەفیەکانیش ڕاکێشێت بۆ سیاسەتەکانی خۆی. کاری پر حەوسەڵەی ئەو لە یەکەمین کۆنگرەی سەراسەری شۆڕاکانی ڕوسیا لە حوزەیرانی 1917 دا کە وتارەکانی چۆنچۆنی سەرنجی ئامادەبوان ڕادەکێشێت بە بەڵگە و ئیستیدلالەوە سیاسیەتی بەلشەفی شیدەکاتەوە تا جەماوەری کرێکاران و جوتیاران قەناعەت پێبهێنێ.
هەرلێرەشەوەیە دەتوانین هەڵوێستی لینین بەدژی (کۆمۆنیزمی چەپ) تێبگەین. کە دوای شۆڕشی ئۆکتۆبەر و سەقامگیر بوونی سیستمی شۆرایی بەشێك لە کۆمۆنیستەکانی وڵاتانی ئەوروپایی کەوتنە دژایەتی کردنی هەڵبژاردنی پەرلەمانی بەو بیانووەی کە سەردەمی دیموکراتیەتی بورژوای و پەرلەمان بەسەرچووە و ئێستا بەشەریەت پێی ناوەتە سەردەمی دیموکراسیەتی پڕۆلیتاری و سیستمی شۆرایی. ئەگەر بگەڕێینەوە سەر کەلەپوری لینین دەبینین لە نێوان ساڵەکانی 1919 و 1922 دا چەندین وتار و بابەت دەنوسێت بەدژی ئەو بایکۆتچیانەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی، بەتایبەت نامێلکەی (باڵی چەپی کۆمۆنیزم، نەخۆشیەکی مناڵانە). لینین لەو نوسراوانەدا بە بەڵگەوە باس لەوە دەکات کە کۆمۆنیستە بەلشەفیەکان لە ڕوسیادا نەك بە شعیار بەڵکو بە عەمەلی و لەڕێگەی بەشداریکردن لە هەڵبژاردنە پەرلەمانیەکاندا و بەڕێخستنی هەڵبژاردنی پەرلەمانی لەژێر دەسەڵات و حکومەتی بەلشەفیدا، توانیان ئەو سیستمە بە بنبەست بگەێنن و جەماوەر بەدەوری ئاڵتەرناتیڤی کۆمۆنیستیدا کە شۆراکانن کۆبکەنەوە.
پێویستە جیاوازی بکرێت لەنێوان شەرعیەت پێدان و بەڕەسمی ناسینی دەسەڵات. لینین و بەلشەفیەکان کە بەشداری هەڵبژاردنە پەرلەمانیەکانی ڕوسیای قەیسەریان کردوە، شەرعیەتیان نەداوە بە دەسەڵات بەڵکو دەسەڵاتەکە و پرۆسەی هەڵبژاردنیان بەڕەسمی ناسیوە و خەباتیشیان کردوە هەم دژی دەسەڵاتەکە و هەم دژی سیستمی پەرلەمانیش بۆ جێگیرکردنی سیستمی شۆرایی. وە بە عەمەلیش هەر ئەوەیان سەلماند لە مێژوودا. هەر هەڵبژاردنێك هەروەك چۆن کێشمەکێشێکی سیاسیە لە نێوان شەرعیەت پێدان بەدەسەڵاتی ڕەوتێکی بورژوازی و هەوڵدان بۆ لێسەندنەوەی ئەوە شەرعیەتەیە لەلایەن ڕەوتێکی تری بورژوازیوە، هەرواش دەتوانرێت کێشمەکێش بێت لە نێوان شەرعیەت پێدانی دەسەڵاتی یەکێك لە ڕەوتە بورژوازیەکان و خستنە ژێر پرسیار وەیا هەوڵدان بێت بۆ لێسەندنەوەی ئەو شەرعیەتە لەلایەن ڕەوتێکی کۆمەڵایەتی چینایەتی کرێکاری و کۆمۆنیستەوە.
خواستی (حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری کوردستان) بۆ وەرگرتنی ئیجازەی چالاکی عەلەنی لە وەزارەتی ناوخۆی “حکومەتی هەرێمی کوردستانی عێڕاق” لەچەند ساڵی ڕابردوودا و پاشان وەرگرتنی ئەو ئیجازەیە ئایا مانای شەرعیەت پێدانی دەسەڵاتی سیاسی “حکومەتی هەرێم” بوو؟ یان بەڕەسمی ناسینی ئەو دەسەڵاتە بوو لە پێناو خەبات کردنێکی عەلەنی دژی ئەو دەسەڵاتە، کە هەرئێستا ئەو حزبە، بە عەلەنی و بە عەمەلی لەژێر سایەی ئەو دەسەڵاتەدا ئەو کارە دەکات، کە خستنە ژێر پرسیاری شەرعیەتی ئەو دەسەڵاتە و هەوڵدانە بۆ لێسەندنەوەی ئەو شەرعیەتە. بەشداریش لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی و شارەوانیەکاندا هەر هەمان شتە.
بایکۆت لەڕوانگەی لینینەوە لە دووخاڵدا بەرجەستە دەبێتەوە:
بوونی بزوتنەوەیەکی شۆڕشگێڕانە کە لە پلەیەك لەپەرەسەندا بێت کە لە شۆڕش نزیك بوبێتەوە و بورژوازی تاکتیکی پەرلەمانی گرتبێتەبەر بۆ خاوکردنەوەی ئەو بزوتنەوە شۆڕشگێرانە و بەرگرتن بەسەرهەڵدانی شۆڕش واتا لەباربردنی ئەو شۆڕشەی کە بەڕێگەیەوە، وەیا پوچەڵکردنەوە و تێكشکاندنی شۆڕشێك کە لەئارادایە. نمونەی ئەوەش تاکتیکی بایکۆتی لینینە لەبەرامبەر ڕاگەیاندنی ڕژێمی قەیسەر (لەژێر فشاری بزوتنەوەی شۆڕشگێرانەدا)، بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی لە دێسمبەری 1905 دا، کە خودی هەڵبژاردنەکەش ئەنجام نەدرا. بەڵام دوای دامرکانەوەی شەپۆلی شۆڕشگێرانە، لینین و بەلشەفیەکان بڕیاری بەشداری هەڵبژاردنی پەرلەمانیاندایەوە کە بڕیاربوو لەهاوینی 1906 دا بەرێوە بچێت.
هەروەها لەدوای تێکشکانی هەوڵوکۆششی دژە شۆڕشی جەنەڕاڵ (کۆرنیلۆف) لە کۆتایی ئۆگۆستی 1917 دا، کۆرێك لە حزبەکان پێك دێت لە 14 تا 22 ی سێپتێمبەری 1917 کە بە “کۆنگرەی دیموکراتی ڕوسیا” دەناسرا و ئامادەکاری دەکرد بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنێکی پەرلەمانی و “لیژنەی ئامادەکاری بۆ پەرلەمان” پێكهێنابوو، کە یەکەمین دانیشتنی لە 7 ی ئۆکتۆبەردا ئەنجامدا و بەلشەفیەکان بەپێی سیاسەتی لینین، لەو یەکەمین دانیشتنەی لیژنەیەدا بەشداریان کرد بە چەند کەسێك بە سەرۆکایەتی ترۆتسکی کە تیایدا بەیاننامەی حزبی بەلشەفی خوێندەوە و داوایان کرد کە تەواوی دەسەڵات دەبێت بدرێتە شۆراکان و چونە دەرەوە لە کۆبونەوەکە و بایکۆتیان کرد. ئەمەش چونکە لە ڕەوەندی تێکشاندنی (کۆرنیلۆف)دا، کرێکارانی هەردوو شاری پیترسبۆرگی پایتەخت و مۆسکۆ چەکدار ببوون و سوپای سور وەك بازووی چەکداری شۆراکان پێكهاتبوو، وە بەگشتیش جەماوەری جوتیاران مەزاجیان لە دژی ئەو دەسەڵاتەی کە شەش مانگ دوای شۆڕشی شوباتی 1917 دەستی دەستی بەجوتیارەکان دەکرد و بەڵێنی دابەشکردنی زەوی و زاری پێدەدان و لە چاوەڕوانیدا ڕای گرتبون، مەزاجی ئەو جوتیارانە دژی ئەو دەسەڵاتە وەرچەرخابوو بەلای سیاسەتەکانی حزبی بەلشەفیدا، بۆیە لێکدانەوەی لینین زۆر دروست بوو کە دەبێ بەرەو شۆڕشی سۆشیالیستی بڕۆین بە پشتیوانی کرێکارانی چەکدار و جوتیاران نەك ئەو ڕەوەندە خاو بکەینەوە بە هەڵبژاردنی پەرلەمانی وە ڕەوتی ڕوداوەکانیش ڕاستی و دروستی ئەو سیاسەتە یا تاکتیکەی سەلماند، کە هەم بایکۆتی ئامادەکاری بوو بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی و هەم هەنگاونان بوو بەرەو شۆڕشی ئۆکتۆبەر.
خاڵی دووەم بونی دەسەڵاتێکی سەرکوتگەر و داپڵۆسێنەری سیاسیە کە هیچ جۆرە بوارێکی بەشداری بۆ کۆمۆنیستەکان نەهێشتبێتەوە. نمونەی ئەوە وەك دەسەڵاتی جمهوری ئیسلامی ئێرانی ئەمڕۆ.
تا ئەوجێگەیەی پەیوەستە بە عێراق و کوردستانەوە.
تایبەتمەندی هەرە ئەسڵی ناسەقامگیری سیاسییە. ئەم ناسەقامگیریە لە شکڵی فەزایەکی ئاوەڵای سیاسیدا لەسەر ئاستی عێراقدا خۆی دەنوێنێت، کە کێشمەکێشی سیاسی هاوڕای توندوتیژی حزب و هێزەکانی سەر بە ڕەوتە قەومی و مەزهەبیەکان دەیانەوێت شکڵی دەوڵەت و دەسەڵاتی ئایندەی عێراق دیاری بکەن. ئەم فەزای ئاوەڵای سیاسیە بەلاچونی سەرقاپی ئیستیبدادی بەعس؛ [ڕوخانی دەسەڵاتی سەددام حوسێن و لە گرێژنە بردنی تەواوی جومگە کۆمەڵایەتی و سیاسیەکانی کۆمەڵگەی عێراق] هاتۆتە ئاراوە و پڕۆسەیەکی بورژوا ئیمپریالی لەژێر چاودێری ئیمپریالیزمی ئەمریکی و وڵاتانی ئیمپریالیستی ڕۆژئاوادا خراوەتە ڕێ، بۆ شکڵدانەوە بە عێراق لەچوارچێوەی بەرژەوەندیە ستراتیژیەکانی ئەمریکا و وڵاتانی ڕۆژئاوا. لەم بارودۆخە سیاسیەدایە کە هەڵبژاردنی پەرلەمانی و شارەوانیەکان لە عێراق و کوردستاندا بەڕێوە دەچێت.
گەرچی فەزای ئاوەڵای سیاسی کوردستان لەسەرەتای نەوەتەکانی سەدەی بیستەوە بەدوای کشانەوەی سوپا و هێزە چەکدارەکانی ڕژێم لە کوردستان هاتۆتە ئاراوە و دوای ڕوخانی ڕژێمی بەعسیش پلەیەکی زیاتر لە ئارامی (ئەمنیەت) و بوژانەوەیەکی ئابوری بەخۆیەوە بینیەوە، بەڵام ناجێگیری سیاسی هەروەك سەراسەری عێراق بەشێکە لە پێناسەکەی.
ئەم ناجێگیری سیاسیەیە، فەزای ئاوەڵای سیاسی بۆ چالاکی و هەڵسوڕانی سیاسی ڕەوت و هێزە جۆراوجۆرە دژ بەیەکەکان و هەروەها بۆ ناڕەزایەتیە جەماوەریەکان و دەنگی سەربەخۆ و ئازادیخواز و کۆمۆنیستەکانیش هێناوەتە ئاراوە و لەم فرسەتەدا بواری هەناسەدانی بۆ بخوڵقاندون. واتا عێراق [لەگەڵیشیا کوردستان] وڵات وکۆمەڵگەیەکی دامەزراوەیی بە سەقامگیریەکی سیاسیەوە نیە کە لەوڵاتانی دیموکراتیدا لەئارادان. هەڵبژاردنی پەرلەمانی و شارەوانیەکانی عێراق و کوردستان تەنها لەشکڵ و فۆڕمدا لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی و شارەوانیەکانی وڵاتانی دیموکراتی خاوەن دامەزراوەیی سیاسی دەچن.
بە پێچەوانەی خۆشخەیاڵی ڕۆشنبیرانی لیبڕاڵی دیاردەی هەڵبژاردن چ لەسەر ئاستی عێراق و چ لەسەر ئاستی کوردستان بەشێك نین لە پڕۆسەی دیموکراتیزەکردنی کۆمەڵگە و جێگیرکردنی مافەکانی هاوڵاتیان، بەڵکو بەشێکە لە پڕۆسەی شکڵگیری دەوڵەتێکی ئیستیبدادی بورژوازی بە ڕوکەشێکی فرەحزبی و هەڵبژاردنەوە لە میانەی کێشمەکێشی ڕەوتە جۆراوجۆرەکانی بورژوازی کە هەر یەك دەیەوێت بەشە پشکێکی زۆرتری هەبێت لەو دەوڵەتەی کە بڕیارە بەسەرسەری هاوڵاتیانی عێراق و کوردستانەوە قوتبکرێتەوە. وە لەڕاستیدا ئەم هەلومەرجە سیاسیەی عێڕاق زیاتر لە هەلومەرجی سیاسی ناسەقامگیر و پر لە گێژاوی ڕوسیای پاشایەتی موتڵەق و نەبونی دامەزاروەیی سیاسی دەوڵەتی سەرەتای سەدەی بیست دەچێت، کە توێژە جۆراوجۆرەکانی بورژوازی دەیانویست بەشە پشکیان لە دەوڵەت هەبێت و دەسەڵاتەکانی قەیسەر و بنەماڵەکەی کەم بکەنەوە، وە لەهەمانکاتیشدا بزوتنەوەیەکی شۆڕشگێرانەی کرێکاران و جوتیاران دژی تەواوی ئەو ڕژێمە لە ئارادا بووە و لینین و کۆمۆنیستەکانیش بەشداریان لە هەڵبژاردنەکانیدا کردوە.
هەربۆیە ئەو ڕەخنانەی کە دەخرێنەڕوو وەك پاکانە بۆ بایکۆتی هەڵبژاردنەکانی عێراق و کوردستان لەو ڕوانگەوە کە دیموکراتیەت و دامەزراوەیی دەوڵەت و شەفافیەت لەئارادا نین و دەسەڵاتی ڕەوت و حزبە قەومی و مەزهەبیەکان و بنەماڵە و عەشیرە و میلیشیای حزبی و …. هتد، ڕەوتی ئەم پڕۆسەیە دیاری دەکەن و دوبارەش دەسەڵاتی گەندەڵی تائیفی و قەومی بەرهەم دەهێنێتەوە. هەروەها ڕەخنەی وەك ئەوەی کە ئەم هەڵبژاردنانە خۆشگوزەرانی و باشبژێوی بۆ خەڵک ناهێنێتە دی، وە چارەسەری گرێوگۆڵە سیاسیەکانی کۆمەڵگە ناکات، ڕوانگە و ڕەخنەی کۆمۆنیستی و لینینی نین بۆ بایکۆت کردنی هەڵبژاردن، چونکە تەواوی ئەو دیاردە سیاسیانە بەسەروزیادەوە لە ڕوسیای ئەوکاتەدا لە ئارادابوون و لینین نەیکردونەتە بیانووی بایکۆت کردن. ئەو ڕەخنانە وەنەبێت نادروست بن و بەشێك نەبن لە پڕوپاگەندەی دیموکراسیەتی پڕۆلیتاری و سۆشیالیزم دژی جیهانی سەرمایەداری و دەسەڵاتی ڕەوتە سیاسیەکانی، بەڵکو نادروستیەکە لەوەدایە کە بیانکەیتە بەهانەی گرتنەبەری تاکتیکێك کە بزوتنەوەی کۆمۆنیستی و کرێکاری لە پەراوێز و گۆشەگیریدا ڕابگریت.
هەرلەمڕۆی ئەوروپا و لە وڵاتانی ئەسکەنداڤیای دەوڵەتی ڕەفاهی سۆشیال دیموکراتەکان دوای هەر هەڵبژاردنێك دەسەڵاتی ئەو حزبە یان چەند حزبی براوەی هەڵبژاردن، هێرش دەکەنە سەر خزمەتگوزاریە کۆمەڵایەتیەکان و بەرتەسك کردنەوە مافەکانی هاوڵاتیان و سیاسەتی سك هەڵگوشین (تەقەشوفی ئیقتیسادی) دەگرنەبەر کە لایەك باجوخەراجی تازەخستنە سەر هاوڵاتیانە و لایەکی تریش توندوتیژ کردنەوەی هەلومەرجی کار و ڕێگرتنە لەچونەسەری کرێ کە لە ڕاستیدا داشکاندنی کرێی کرێکاران و موچەی کارمەندانە بەهۆی چونەسەری نرخی کەلوپەل و هەڵاوسانی دراویەوە، وە لەبەرامبەریشدا کۆمەگی مالی دەدەن بە بانکەکان و کۆمپانیاکانی سەرمایەداران و باج و خەراجیشیان لەسەر کەم دەکەنەوە. ئایە ئەمە گاڵتە جاڕی نیە کە هەر چوار ساڵێك لە ناو دڵی دیموکراتیەتی ئەوروپاییدا خەڵکی دەچنە پای سندوقەکانی دەنگدان و لەوسەرەوە ئەو حزبەی کە لەسندوقەکانەوە شەرعیەت وەردەگرێت دەکەوێتە پیادەکردنی ئەو سیاسەتانەی دژی هاوڵاتیانە و لەبەرژەوەندی سەرمایەدارانن؟ ئایە وەڵامی کۆمۆنیستێکی لینینی چییە لەبەرامبەر ئانارشیستەکاندا کە داوای بایکۆتی هەڵبژاردنی پەرلەمانی دەکەن هەتا لە دیموکراتیترین و بێ خەوشترین هەڵبژاردنی پەرلەمانیدا؟
ئایە دەسەڵاتی میلیشایی و هێزی زێرەڤانی حزبە قەومی و مەزهەبیەکانی عێراق و کوردستان ترسناکترن بۆ کرێکاران و ئازادیخوازان و کۆمۆنیستەکان لە بونی دەزگا جاسوسیەکانی وڵاتانی دیموکراسی ئەوروپایی و ئەمریکا لە چەشنی سی ئای ئەی (C.I.A)، و پۆلیس و سوپای سەرکوتگەری ئەو دەوڵەتە ئیمپریالیستانە؟ ئایە دەسەڵاتی میدیای دەنگ و ڕەنگ و ڕۆژنامەگەری وڵاتانی دیموکراسی (کە زوربەشیان سەریان بەندە بە کۆمپانیا گەورە و جیهانیەکانەوە) وە هەندەسەکاری بیروڕای گشتی دەکەن کەمتر خەتەرناکترن لە دەسەڵاتی بنەماڵە و عەشیرەت؟
بەڵێ تەواوی پڕۆسەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی لە دیموکراتیترین وڵاتانێکی هەتا وەك وڵاتانی ئەسکەندناڤیایی کە بە شەفافیەت و کەمترین ساختەکاری بەڕێوە دەچن لە ڕوانگەی کۆمۆنیزمی لینینەوە لە شانۆسازی و گاڵتەجاریەك زیاتر نین، کە هەرچوار ساڵێك خەڵکی کێش دەکەن بۆ سندوقی دەنگدانەکان بۆ شەرعیەتدان بە دەسەڵاتێك بۆ ئەوەی دەست بەکار ببێت بۆ هێرش بردنەسەر ماف و دەستکەوت و خزمەتگوزاریەکانیان و بەبەرچاویشیانەوە بکەوێتە کۆمەگی کردنی بانقەکان و کۆمپانیاکان. ئینسان یا دەبێت وەك ئاناڕشیستەکان بایکۆت لەئاست پرێنسیپیدا سەیر بکات کە لە هەموو حاڵێکدا دەبێت سیاسەتی بایکۆت بگیرێتەبەر، یان دەبێت وەك لینین بە تاکتیکێکی خەباتی سیاسی بیبینێتەوە بۆ خستنەڕووی ئاڵتەڕناتیڤی کۆمۆنیستی و بەهێزکردنی لە بەرامبەر ئاڵتەرناتیڤە جۆراوجۆرەکانی بۆرژوازیدا.
هەڵوێستی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری (کوردستان، عێراق و چەپی عێراق) بۆ بایکۆتی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق و کوردستان وهەروەها هەڵبژاردنی شارەوانی شارەکانی کوردستان، لەگەڵ پڕێنسیپەکانی ئاناڕشیزمدا ڕێک دێتەوە نەك لەگەڵ پرێنسیپ و هەڵوێستی کۆمۆنیستی و لینیندا.
هەڵوێستی بایکۆتی ئەم حزبانە، هەڵوێستێکی دوورەپەرێزی (ئینعیزالیەتی) کۆمەڵایەتی–سیاسیە. ئاکامەکانی ئەم هەڵوێستە، چەپ و کۆمۆنیزم لە کۆمەڵگەدا، وە ئالتەرناتیڤی کۆمۆنیستی هێندەی تر گۆشەگیر و تەریك دەخاتەوە. ئەو فرسەتەش لە کادرە کۆمۆنیستەکان دەسێنێتەوە کە پڕۆسەی پەروەردەکردن و بارهێنانیان، لە بۆتەی خەباتێکی کۆمەڵایەتی و جەماوەری دا بڕواتە ڕێوە.
ڕێگرە واقعی و عەمەلیەکانی بەردەم بەشداری کۆمۆنیستەکان لەمڕۆی عێراق و کوردستاندا، بۆ بەشداری لە هەڵبژاردنە پەرلەمانی و شارەوانیەکاندا، گەلێك زۆر و سەختن.
بەڵام لە حاڵەتێکدا کە خەتێکی کۆمۆنیستی لینینی لە ئارادابوایە بۆ هەڵوێست گرتن ئەوا هەلی زاڵ بوون بەسەر ئەو ڕێگرانەدا فەراهەم دەکرا، و بواری تواناسازی چەپی کۆمەڵگە بەگشتی و هێزە کۆمۆنیستەکان بەتایبەتی دەخوڵقا بو بەشداری.
ئەگەر حزب یان هێزێکی کۆمۆنیست نەتوانێت بەلیستێکی سەربەخۆی خۆیەوە بەشداری بکات ئەوا دەکرێت لەگەڵ باقی هێز و ڕێکخراو و دەستە و گروپ و حزبە کۆمۆنیست و چەپەکان بەگشتی لیستێکی هاوبەش پێک بهێنن. هەرنا دەکرێت پلاتفۆڕمێك لە کەسانی سەربەخۆی چەپ و ئازادیخواز کە ئیتۆریتەیەکی کۆمەڵایەتیان هەیە ساز بکرێت بۆ هەڵسوڕان و چالاکی چەپی کۆمەڵگە و کۆمۆنیزم لەم هەڵبژاردنانەدا، کە مەسەلەی ئەسڵی خستەڕووی ئاڵتەرناتیڤێکی چەپ و کۆمۆنیستە بۆ کۆمەڵگە و گردکردنەوەی هێزی کۆمەڵایەتیە بەدەوریدا. ئەمە وەك دەروازەیەك و ئەزمونێکی سەرەتایی بوار دەخوڵقێنێت بۆ هاتنەمەیدان و بەشداری ڕاستەوخۆی هێزە کۆمۆنیستەکان لە ئایندەدا.
لەوانەیە بوترێت کە بایکۆتیش خستنەڕووی ئاڵتەرناتیڤی چەپ و کۆمۆنیستیە بۆ کۆمەڵگە و هەوڵدانە بۆ هێزکۆکردنەوە بەدەوریدا. بەڵام بەپێ لێکدانەوەکانی سەرەوە، ئەم سیاسەت و تاکتیکە گۆشەگیری کۆمەڵایەتی سیاسیە لەم بارودۆخە سیاسی و کۆمەڵایەتیەی عێراق و کوردستاندا، وە بەعەمەلیش لە دوو دەورەی پێشوی هەڵبژاردنەکان و ئەم دەورەی سێهەمەشیدا [30-4-2014] ئاکامەکانی مانەوەی ئەو هێز و حزبانە بووە لە حاڵەتی گۆشەگیری و لە پەراوێزی کۆمەڵگەدا کە بایکۆتیان پەیڕەو کردوە.
دەوترێت کە ناڕەزایەتی بەشێك لە جەماوەر بەدژی ئەم هەڵبژاردنە و بۆ بایکۆت کردنی هەیە، ……. ماویەتی.
ڕیشەی بنەما فکری و سیاسیەکانی سیاسەتی بایکۆت ، ……………… ماویەتی.
24-4-2014
nadr1506@yahoo.com