در میان سطور کنفرانس آینده خاورمیانه
سیوان کریمی
روز سه شنبه ٢٥ اكتبر ٢٠١٦ در اربیل، نشستی با عنوان “آینده خاورمیانه: چالش ها و فرصت ها” (The future of middle east: Challenges and opportunities) از طرف موسسه تحقیقات خاورمیانه برگزار شد. در این نشست از پنج نفر دعوت شده بود كه به نمایندگی از حزب و سازمان خود، چالشها و فرصتهای آینده در خاورمیانه و ایران را بررسی كنند. در این نشست نزدیك به دو ساعته، می توان به وضوح سایه دو بحث مهم را بر تمام صحبتهای آنها مشاهده كرد. شروع بحث با صدور احكامی از قبیل عبور از شعار و ضرورت انجام اقدامات عملی همراه بود. بحثی كه بیشترین زمان این پانل را به خود اختصاص داد. همگرایی و تشكیل یك جبهه متحد نیز، دومین بحثی بود كه در این پانل بر روی آن بحث شد.
پرده اول:
شروع این بحث بر این موضوع استوار بود كه تاکنون تلاش برای انجام یك اقدام عملی، بیشتر بر خواست و آرزو یا ترس و وهم استوار بوده است. این آغاز سخنان ابراهیم علیزاده، دبیر اول كومله، بود. سوی دیگر این سخن، این است كه با واقعیت بیگانه و از آن دور هستند. ابراهیم علیزاده با شروع این بحث تقریبا تمام وقت اول این پانل را به این اختصاص داد و سایر شركت كنندگان به نوبه خود از این موضوع برای بحث خود استفاده كردند. ابراهیم علیزاده اشاره می كند كه ما باید از شعارهایی كه سالها سرداده ایم، فاصله بگیریم و به دنبال یك اقدام عملی باشیم. اقدامی كه می توان با كمی تیز هوشی آنرا به تحركات حزب دموكرات وصل كرد كه در این مدت انجام داده است. البته سوی دیگر این قضیه هم برمی گردد به روابطی كه حزب دموكرات كردستان ایران با دولت عربستان آغاز كرده و حتما از لحاظ مالی و لجستیكی ساپورت شده است. معنی این سخنان و بحث ایجاد یك جبهه مشترك، این تفسیر را به ذهن متبادر میکند كه حزب كمونیست ایران و كومله مایل هستند كه در این معاملات منطقه شریك شوند. البته سوالی كه در دور دوم از طرف مجری برنامه مطرح شد، حاکی از آن است كه این تمایل هم وجود دارد. سوال این بود كه برای تشكیل این جبهه چه اقداماتی باید انجام داد؟ یعنی فرض بر این است كه تشكیل این جبهه پذیرفته شده است. این بحث به همان درخواست قبلی عبدالله مهتدی از كومله برمیگردد كه درخواست كرده بود زیر یك چتر مشترك به فعالیت بپردازند. پاسخ اینبار ابراهیم علیزاده متاسفانه با ساده سازی بسیاری همراه بود و تنها مانع آن را تاكتیك این احزاب نامید. البته این موضوع شاید كلید خوردنش به “كنگره ملی كرد” برمیگردد كه همه احزاب راست و اسلامی را در كنار هم و زیر یك سقف گنجاندند و كماكان به این مساله امیدوارند. خالد عزیزی یكی دیگر از شركت كنندگان این پانل باز هم با زبان بی زبانی از عدم حضور خود در داخل ایران گله مند بود و این عدم حضور را توجیه كننده عدم حضورشان در كردستان ایران قلمداد كرد. ادبیات خالد عزیزی كه بیشتر شكل آكادمیك دارد، اینبار هم به اصطلاحاتی مانند “عدم تغییر رفتار رژیم” و “پروژه ملت سازی” در ایران اشاره كرد. البته باید خود ایشان در مورد ملت سازی بیشتر صحبت كند تا منظورش قابل درك باشد. اما یك پیام مستتر در این سخنان بود. با كلید خوردن پروژه ملت سازی، آتش جنگ بین مردم ایران كلید می خورد. یعنی مرزهایی كه به زعم خالد عزیزی بین مردم وجود ندارد و وی تلاش می كند كه این مرزها را بسازد. اقدامی خطرناك و خانمانسوز كه باید جامعه كردستان بسیار نسبت به آن حساس باشد. در بخشی دیگر از این سخنان، وی به موضوع شیعه گری در ایران اشاره می كند، اما حافظه ایشان آنقدر كوتاه است كه تلاش خود آنها برای تاسیس نهاد آخوندهای كردستان را به فراموشی سپرده است. همان سیاست جمهوری اسلامی را اینبار در قالب ” كرد بودن” به پیش می برد و این زنگ خطری برای جامعه است.
اما مصطفی هجری، طرف برنده اینروزهای احزاب ناسیونالیست كرد، از موضع قدرت بحث میكرد. البته در كنار این “مرد پیروز” باید به نیروهایش كه در این بین جان خود را از دست می دهند و طرف بازنده آن هستند باید اشاره شود. جنگ مسلحانه با جمهوری اسلامی رواست و هر حزب و جریانی مجاز به آن است، اما هنگامی كه سیاستهای یك حزب را نیروهای منطقه و كشورهای آن تعیین می كنند، نمی توان به روا بودن این مبارزه امیدوار بود. ارتباطات نزدیك با دولت عربستان در این دو سال اخیر از سوی حزب دموكرات، امروز برای همه آشكار شده است. این حزب دیگر منكر این موضوع نیست. عدم برخورد انتقادی سایر احزاب و سازمانها از جمله شركت كنندگان در این پانل، نشان می دهد كه كراهت این موضوع برای این احزاب هم به كنار رفته و آمادگی حضور در این بازی به رهبری دولت عربستان و همچنین بزرگمنشی حزب دموكرات را دارند. اما حزب دموكرات هزینه هایی را در این راه داده است و به این راحتی پای تشكیل چنین جبهه ای نمی رود.
عمر ایلخانیزاده یكی دیگر از حاضرین این پانل بود. وی فاكتهای درستی را در مورد تحولات و وضعیت جامعه ارائه داد، اما نتیجه گیری آن با این فاكتها یكسان نبود. از جمهوری اسلامی به عنوان یك امپراتوری نام می برد و آنرا دخیل در منطقه قلمداد می كند. در دخیل بودن آن در منطقه شكی نیست اما اطلاق ” امپراتوری” می تواند این تفسیر را داشته باشد كه برای از بین بردن این امپراتوری باید به قدرتهایی دیگر متكی بود. قدرتی كه امروز، دولت عربستان است و این پیام را می دهد كه باید در خدمت این دولت قرار گرفت. و نهایتا عبدالله مهتدی كه با تكرار همان نكات “چتر” ارسالی برای ابراهیم علیزاده، درصدد ایجاد یك جبهه مشترك برآمد. هرچند بحث جبهه میان جریانات ناسیونالیست قدیمی است اما مجموعه نکات مبهم طرح شده در فضای سیاسی امروز منطقه این سوال را طرح میکند که احتمالا این پیام از طرق مختلف به این احزاب داده شده كه باید یك جبهه مشترك را سازمان دهید تا ما با شما همكاری كنیم. این را می توان در سخنان صریح شركت كنندگان دید كه می گفتند باید همین امروز این جبهه را ایجاد كرد. اما حزب دموكرات كردستان ایران، آب سردی برسر کل این تلاش ریخت. مصطفی هجری به صراحت گفت كه هنوز زمان ایجاد جبهه مشترك فرا نرسیده است.
پرده دوم:
در این پانل اما سخنانی هم بیان شد كه تا حدودی نشان از فشاری است كه بر روی همه آنها بود. البته وقتی كه كومله در “كنگره ملی كرد” شركت می كند، نشان می دهد كه هیچ مانعی نه از لحاظ سیاسی، سنت مبارزاتی و … برای شرکت در چنین جبهه ای نمی بیند. حضور در این دایره، با هر متر و معیاری قابل پذیرش است. عبدالله مهتدی به سه محور اشاره می كند كه در فضای كنونی، و حتی آینده هم دور از ذهن است. وی تا جایی پیش می رود كه حتی یك تلویزیون و رسانه را برای احزاب ناسیونالیست كافی می داند. هرچند هیچ تفاوتی بین این احزاب، به جز مساله قدرت، وجود ندارد و حتی به رسانه هم نیاز ندارند، اما این “پادشاهان” در یک “اقلیم ” نمی گنجند. مساله دیگر، اشاره به یك نكته كلیدی در بین سخنان هر پنج نفر بود. جمهوری اسلامی با “كُرد” ساقط نمی شود. این سخن را قبلا در مورد اینكه با یك حزب نمی توان جمهوری اسلامی را ساقط كرد، شنیده بودیم. اما امروز یك “جمع”، جای این تك احزاب را گرفته است. هیچ یك از این شركت كنندگان نگفتند كه اگر رژیم تنها با كرد ساقط نمی شود، پس باید چكار كرد؟ دوباره به تحركات عربستان نگاهی بیاندازیم.
شركت یک مقام امنیتی خانواده سعودی در كنگره سازمان مجاهدین، حضور اعضای حزب دموكرات كردستان ایران در مراسم سالروز استقلال!؟ عربستان، حضور همزمان حزب دموكرات و مجاهدین در مناسک حج امسال.
بوی توطئه را می توان حس كرد. پروژه ای كه عربستان سعودی برای آینده ایران دارد، آغاز یك جنگ قومی- مذهبی و دامن زدن به نفرت ملی در ایران است. انعکاس این هدف ارتجاعی سناریوی سیاهی را می توان در سالن این پانل و عدم حساسیت به آن دید. اینكه “كرد” به تنهائی نمی تواند، حتما مابه ازایی دارد كه باید در كنار مجاهدین و امثالهم قرار بگیرند. این یك احتمال و احتمالی قابل درك است. امید است كه این احزاب ابزار بازی حكومتهاس مرتجع منطقه قرار نگیرند، اما جامعه باید با چشمی بازتر به این مسائل نگاه كند و گوشهایشان را باید به این سخنان ارائه شده در این پانل و پانلهای مشابه، حساس تر كنند. باید این كدهای مخفی در این سخنان را درك كرد و در برابر آنها ایستاد. *