گلناز روشن- پوشش دختران دانشگاه ها در کردستان عراق، دچار تغییرات بنیادینی شده است…
مقدمه: در خاورمیانه همه چیز دارد به عقب برمی گردد، ارتجاع و عقب رفت دارد توسط نیروهای ارتجاعی و نظم نوین سرمایه داری بازتولید می شود. حجاب اجباری، خرافات، نیروهای مرتجع و جنگ دستاورد این نظم نوین جهانی است که رادیکال ترین شیوه اش در خاورمیانه ظهور پیدا کرده است. از نمودهای این ارتجاع منطقه ای در خاورمیانه، ایجاد یک نا امنی اجتماعی برای زنان در جامعه و تلاش حکومت ها و نیروههای مرتجع برای جاانداختن مذهب در زندگی شخصی و اجتماعی زنان است، نیروهای مرتجع تلاش می کنند تا حجاب و پوشش اسلامی را به عنوان ابزاری برای مصون کردن زنان در این ناامنی اجتماعی معرفی کنند. درکردستان عراق این نیروها توسط عرف، مذهب و مردسالاری تلاش می نماید تا فضای ناامنی را در جامعه تا جایی جا بیاندازد که بتوان به عنوان ابزاری برای ایزوله کردن و محصورکردن زنان از آن استفاده کنند. این نوشته برآن است که تفاوت دیدگاه نسل گذشته ی جامعه ی کردستان را در فضای آکادمیک با نسل جدید مقایسه کند و نشان دهد که فضای اجتماعی جامعه کردستان دارد به کدام مسیر عقب گرد می کند. این نوشته بر آن است نشان دهد که ناسیونالیزم سیاسی حاکم بر کردستان که به شدت مبتنی بر مردسالاری و مذهب است، به صورت موازی تلاش می کند تا زنان را در خانه ها حبس کرده و با استفاده از نمادهای جامعه سنتی به مانند چادر و بالاپوش آنها را به حاشیه سوق دهد و برای راحتی مردان آنها را در زندان حجاب بسته بندی کند. و …
متن همراه ترجمه از زبان کردی. برگرفته از سایت ” ئاوینه نیوزhttp://www.awene.com/article/2014/09/28/36046 ” می باشد .محتوا و ضرورت ترجمه آن بسیار گویاست و لازم به توضیح بیشتر نیست . گلناز روشن
جلوبه‌رگی كچانی زانكۆ گۆڕانی ریشه‌یی به‌سه‌ردا هاتوه- پوشش دختران دانشگاه ، دچار تغییرات بنیادینی شده است
دخترانی که در سال های دهه 70 میلادی دانشجوی دانشگاه بودند، امروز با اینکه سن شان بالا رفته است اما تاثیرات مدل لباسشان در دوران جوانی را تا به امروز با خود به همراه دارند.
سلیمانیه – م ح کوردستانی، ماه ئه یلول 28
پوشش دختران دانشجو در دانشگاه ها در بازه زمانی 35 سال اخیر، دچار تغییرات بنیادین شده است، به طوری که مدلهای پوششی که در سالهای دهه 70 میلادی و در گذشته داشتند، دختران امروزی از آن پوشش های آزاد آن دوران دوری می جویند، حتی وضعیت به طوری است که بسیاری از دختران امروزی حتی به ذهنشان هم خطور نمی کند که در روزهایی نه چندان دور، دختران در کوردستان عراق پوشش هایی چنین آزاد داشته اند.
نویسنده: کیژان اسماعیل- دخترانی که در سال های دهه 70 میلادی دانشجوی دانشگاه بودند، امروز با اینکه سن شان بالا رفته است اما تاثیرات مدل لباسشان در دوران جوانی را تا به امروز با خود به همراه دارند، آنها حتی امروز نگران بینش اجتماعی جامعه کوردستان به وضعیت پوشش دختران می باشند و آنها چنین می اندیشند که بینش مردم کوردستان نسبت به وضعیت حجاب در حال عقب گرد می باشد.
در دانشکده فنی و مهندسی و در رشته مهندسی شهرسازی در سالهای 1976-1977 فاتن حاجی رشید ابراهیم که درآن سالها فارغ التحصیل شده است، با نگرانی از تفاوت بینش ها نسبت به وضعیت پوشش زنان بحث می کند و معتقد است که جامعه کوردستان نگاه شان نسبت به مسئله حجاب دارد به عقب بر میگردد و می گوید: ” آن روزها سلیمانیه شهری دیگر بود، مردم مردمی دیگرگون بودند، امروز دختر خودم به دلیل ترس از چشم غره و طعنه و حرف مردم آستین کوتاه نمی پوشد…”.
او امروز 65 سال سن دارد و صاحب یک شرکت دکوراسیون و وسایل تزئینی در یکی از خیابانهای شهر سلیمانیه است. با اینکه 37 سال از دوران دانشجو بودن خودش می گذرد اما هنوز فاتن، نوع لباس پوشیدنش به مانند یک دختر جوان به چشم می آید. فاتن می گوید که در آن دوران شلوار شارستون، مد روز بود و مد روزترین لباس های آن دوران در دانشگاه، عبارت بود از شلوار کاوبوی کوتاه.
فاتن که مویش را کوتاه کرد بود و آن را به رنگ خرمایی درآورده است و پیراهنی پولکی گشاد و یک شلوار سیاه پوشیده است، با نگرانی از تغییر وضعیت پوشش دراماتیک در دانشگاه های کوردستان عراق صحبت می کند، او عنوان می کند: ” در دوران اخیر انسان های روشنفکر و هوشیار در دانشگاه ها کم شده است، قبلا مردم آگاه تر و روشن تر بودند، بینش پسران و مردان نیز به زنان و وضعیت حجاب آنها بسیار بازتر بود. امروز تاثیرات این بینش در بازارها مشهود است، چون بازاریان مدل لباس هایشان را مطابق خواست و دیدگاه مردان جامعه کوردستان تعیین می کنند.
فاتن بیشتر از تغییرات و عقب گردی صحبت می کند که بر روی اندیشه مردم در کوردستان نسبت به مسئله حجاب آمده است، او از خاطره ای متاثر می شود و می گوید که روزی او نوه اش (دختر پسرش) که 9 سال سن دارد به بازار برد، نوه اش لباس هایش کمی آزاد بودند، نگاه های مردم به خصوص مردان آنقدر سنگین بود که وقتی به خانه برگشتیم، نصیحت اش کردم که دیگر این چنین لباسهایی به تن نکند چرا که سنگینی نگاه مردم او و دختربچه را آزار می داد. تعجب می کردم از این تغییرات ارتجاعی و عقب گرد مردم کوردستان نسبت به مسئله حجاب، درست در زمانی که فاتن از این سخن می گوید که در دوران دانشجویی اش، تعداد کمی از دختران روسری به سر داشتند و محجبه بودند. امروزه متداولترین پوشش در بین جامعه دانشجویی در سلیمانیه پوشش محجبه و با روسری است ، حتی قضیه تا بدانجا بغرنج می شود که بخشی از دختران به مانند مسئله ای فرهنگی به حجاب شان می نگرند و معتقدند که حجاب از آنها در برابر آسیب های اجتماعی و حرف و نگاه های سنگین محافظت می کند و بخشی از آن برای حجاب و این روسری که در عرف پوشش زنان وارد شده دست به دامان مذهب می شوند و معتقدند که شریعت مانتو (بالاپوش) و روسری را به مانند یک پوشش مناسب برای زنان معرفی کرده است.
زلفان اسماعیل که دانشجوی علوم تغذیه در دانشکده مهندسی کشاورزی دانشگاه سلیمانیه است، معتقد است که تفاوت این پوشش با پوششی که در گذشته باب بود به این دلیل است که: ” در دوران گذشته دانشجویان آنقدر مشغول فعالیت هایی به مانند فعالیت های اجتماعی و مبارزه ملی برای ملت کرد بودند که به آیین و قوانین شرع توجهی نمی کردند، او معتقد است که زمانی که تحت ظلم متجاوز قرار گرفته باشی، صحبت از ریزه کاری هایی به مانند حجاب اصلا وجود نداشت و دغدغه جوانان رهایی ملت شان از یوغ و ستم نظام بعث بود نه دغدغه حجاب و استقرار قوانین شرع در جامعه”.
او در دانشگاه سلیمانیه که چند ماهی است پوشش را سفت و سخت تر کرده و بالاپوش می پشود معتقد است که : ” حجاب برای او آزادی بیشتری فراهم کرده است و بیشتر از اینکه پوشیدن مانتو و روسری را به مانند یک دغدغه و مسئله فرهنگی از جانب بیشتر دختران می داند اما خودش می گوید که من کاملا به حجاب و داشتن پوشش کامل زنان معتقدم برخلاف آنچه که زلفان. ه . خ که دانشجوی رشته هنر در دانشگاه سلیمانیه است که معتقد است بدون خواست خودش و تنها از سر خواهش نامزدش ، حدود یک الی است که بالاپوش و روسری به تن می کند و حجابش را رعایت می کند.
او خودش از این صحبت می کند که خودش به مسئله حجاب زیاد معتقد نیست و آمادگی رعایت پوشش کامل با روسری را نداشته است، ” بعد از اینکه رابطه مان به هم خورد، من هم روسریم را برداشتم چراکه عدم خواست قلبی و اعتقاد خودم به حجاب و اجبار طرف مقابلم، آرام آرام مسبب جدایی ما را از هم فراهم آورد”.
ه. خ هم چنین می گوید که: ” امروزه بسیاری از دختران روسری و بالاپوش و حجاب را به دلیل رعایت عرف جتماع رعایت می کنند و نه از سر اعتقاد قلبی و رعایت اصول شریعت”.
بخشی دیگر از دختران دانشگاه ها، دلیل رعایت حجاب را مصونیت از یک سری مشکلات اجتماعی و عرفی قلمداد می کنند و معتقدند که با رعایت پوشش و پوشیدن بالاپوش و روسری، کمتر مورد توجه و فشار عرف و نگاه سنگین مردم می شوند.
دانشجوی دیگری که در سال دوم رشته ارتباطات است و دوست نداشت نامش را بگوید به آیینه گفت که : ” حرف ها و رفتار زشت و رکیک بیشتر از طرف عام مردم متوجه دخترانی می شوند که حجاب ندارند و کسانی که حجاب دارند کمتر متوجه فتارناپسند و متلک گویی قرار می گیرند و مردان و پسران کمتر آنها را مورد توهین و فشار قرار می دهند”.
این دختر دانشجو به این مسئله نیز اشاره می کند که به خواست خودش بالاپوش به تن می کند و حجابش را رعایت می کند و کامل به حجاب اسلامی اعتقاد دارد، اما این را هم مخفی نمی کند که : ” بعضی از دختران تنها بخاطر اینکه زیبایند و می خواهند نگاه اجتماعی به آنها سنگین نباشد و یا بخاطر حرفها و متلک مردم عادی در خیابان روسری به سر می کنند و تعدادی نیز به زور خانواده و برادران و پدر و شوهرانشان مجبور به رعایت حجاب می شوند”.
***