نسرین محمودی آذر- کارگران مهاجر در کردستان عراق و مشکلات آنان

نسرین محمودی آذر- کارگران مهاجر در کردستان عراق و مشکلات آنان
با به قدرت رسیدن احزاب ناسیونالیست در کردستان عراق و به دلیل تامین شرایط لازم و فراهم شدن زمینه ی سرمایه گذاری و مطلوبیت آن برای سرمایه داران محلی و منطقه ای به دلیل سودآوری بالا و همچنین ظهور طیفی از صاحبان سرمایه در میان مسئولین و رهبران حزبی و حکومتی شاهد افزایش سرمایه گذاری در بخشهای متنوعی از جمله مسکن، خدمات، راه سازی و … در کردستان و به تبع آن مهاجرت تعداد زیادی از کارگران از کشورهای همسایه و شرق آسیا مانند بنگلادش، فلیپین، کره ، چین، پاکستان، و … حتی از جنوب عراق به اقلیم کردستان بوده و هستیم.
در بین این کارگران مشخصا تعداد قابل توجهی کارگران زن نیز وجود دارد که بیشتر آنها در بخش خدمات و منازل مشغول به کار هستند، که بخش بیشتر دستمزد این افراد توسط شرکتهایی که کار انتقال و استخدام آنها را عهده دار هستند، چپاول میشود. کارگران زن علاوه بر استثمار شدید و بیحقوقیهای متدوال در این خطه همچون سایر هم طبقه ایهای مردشان متاسفانه در منازل و محل کارشان مورد آزار و اذیت جنسی نیز قرار میگیرند و از سر ناچاری مجبور به تحمل اینگونه بی حرمتیها نیز میباشند.
بخشی از کارگران مهاجر به دلیل اوضاع نابسامان امنیتی از جنوب عراق به این منطقه مهاجرت کرده اند و هر روز صبح زود قبل از طلوع آفتاب و در سرما و گرما برای پیدا کردن لقمه ای نان به صورت گروهی بر سر جاده ها و میادین تجمع کارگران حاضر میشوند تا بلکه کسی پیدا شود و به آنها پیشنهاد کار بدهد، در بسیاری از اوقات به دلیل تکلم به زبان عربی و به دلیل غلبه ی افکار ناسیونالیستی در منطقه، کارگران جنوب عراق ناچارند با دستمزد کمتری نسبت به کارگران محلی تن به کار دهند یا دست خالی به محل سکونتشان برگردند.
کارگران ایرانی که به امید کسب درآمد به کردستان عراق مهاجرت کرده اند بیشتر در بخشهای جاده سازی، سد سازی، ساختمان سازی و … کار میکنند. رانندگی وسایط نقلیه سنگین به خصوص رانندگی تانکرهای نفت از بخشهایی است که تعدادی از کارگران ایرانی در آن مشغول به کار هستند، رانندگی تانکرهای نفت در مناطق دور افتاده و بیابانی در نبود امکانات رفاهی، بهداشتی به دلیل نبود جاده مناسب و خطرات رانندگی در شب (چون این نفت به صورت قاچاق حمل و نقل میشود) و همچنین وضعیت اسفبار امنیتی در عراق و تحرکات گروههای تروریستی در اقصی نقاط عراق و مخصوصا مناطق نفتی، رانندگی تانکرهای نفت را در زمره مشاغل خطرناک قرار داده است، متاسفانه در این بین روزانه شاهد، گروگانگیری، چپ شدن این تانکرها و کشته شدن راننده ها هستیم و کسی جوابگو نیست.
اغلب کارگرانی که در بخش ساختمان سازی کار میکنند در همان ساختمانهای نیمه کاره سکونت دارند، این دسته از کارگران به دلیل مجرد بودنشان به سختی میتوانند خانه ای برای اجاره پیدا کنند و در بیشتر اوقات توان مالی پرداخت اجاره را ندارند و به ناچار در اتاقی از همان ساختمان های نیمه کاره محل کارشان زندگی میکنند، اتاقی که معمولا با نایلون برای آن در و پنجره درست کرده اند و فاقد برق، آب و امکانتات رفاهی و بهداشتی و امنیتی میباشند! متاسفانه هر سال و به ویژه در فصل سرما شاهد مرگ تعدای از این کارگران به علت گاز گرفتگی هستیم، با وجود مشکلات این چنینی نبود بیمه درمانی و بیمه بیکاری و مرخصی و بازنشستگی و .. و نادیده گرفتن اصول اولیه ایمنی کار و … با استثمار شدید و بیحقوقی محض دست و پنجه نرم میکنند. در رابطه با قانون کار باید اشاره کنم قانون کار فعلی در عراق و کردستان قانونی بازمانده از دوران حاکمیت حزب بعث است و تا کنون قانون جدیدی به تصویب نرسیده است، هرچند در عالم واقع در این منطقه برای کارگر به ویژه کارگران مهاجر خبری از قانون کار نیست! و کارفرما در برخورد به کارگر و نحوه پرداخت دستمزد از آزادی عمل برخوردار است.
عدم پرداخت دستمزد کارگران توسط کارفرمایان در کردستان عراق از مواردی است که روزانه به وفور اتفاق میافتد و به دلیل ساختار عشیره ای حکومت و وجود فساد اداری و باند بازی و واسطه گری شکایات و پیگیری کارگران برای احقاق حقوق از دست رفته کمتر به ثمر مینشیند و در بیشتر اوقات ماحصل شکایت کارگر از کارفرما به دیپورت کارگر به کشور مبدا منتهی میشود.
برای کارگران ایرانی اخذ اقامت یکی از بزرگترین مضعلات پیش رو است! در بدو ورود هر کارگری اجازه 15 روز اقامت دارد و برای تمدید این مدت ناچار است خروج از مرز داشته باشد و 24 ساعت آن طرف مرز( ایران) بماند تا بتواند برای 15 روز دیگر اقامتش را تمدید کند. اقامت دو ماهه و شش ماهه هم هست که هر کارگری برای اخذ اقامت 2 ماهه باید 300 هزار دینار معادل 250 دلار و اقامت 6 ماهه 500 هزار دینار برابر با 410 دلار است و پرداخت این مبلغ برای کارگران هزینه ی سنگینی است. البته ناگفته نماند که به تازگی حکومت کردستان عراق اعلام کرده است که هر فرد ایرانی در مدت یک سال تنها 3 بار حق سفر به این اقلیم را دارد و چنانچه بیش از 3 بار خواهان سفر به این منطقه باشد باید اقامت یک ساله بگیرد! در صورتی که سومین سفر مسافران باشد به پاسپورت شخص مهره قرمز زده و ممنوع الورود خواهد شد و نمیتواند به عراق سفر کند! که این کار فقط برای جلوگیری از ورد کارگران مهاجر است چون گرفتن اقامت یک ساله یا 6 ماهه به این راحتی نیست، برای گرفتن این نوع اقامتها یا باید پول زیادی پرداخت کرد یا اینکه از یکی از احزاب اپوزیسیون ایرانی مستقر در کردستان عراق تائیدیه گرفت، که در این صورت کارگر دیگر راه برگشت ندارد! چون از منظر جمهوری اسلامی وابسته به احزاب “ضد انقلاب” تلقی میشود.
در پایان این مطلب لازم است اشاره ای ولو کوتاه به تشکلهای مربوط به کارگران ساختمانی در کردستان عراق داشته باشم، سازمان کارگران ساختمانی کردستان عراق(رێکخراوی کرێکارانی بیناسازی لە کوردستان ( که از سال 2011 فعالیت خویش را آغاز کرده است از بدو تشکیل در دفاع از حقوق کارگران ساختمانی تلاش کرده و در طول این مدت با کارگران مهاجر نیز همکاریهای خوبی داشته است. همچنین طی یک سال گذشته “سازمان کارگران مهاجر” به همت تعدادی از کارگران مهاجر در شهر سلیمانیه تشکیل و به تازگی مجوز فعالیت رسمی را از نهادهای ذیربط دریافت کرده است، امیدوارم این تشکل بتواند در احقاق حق کارگران مهاجر و بهبود شرایط اشتغال و سکونت آنان نقش موثری داشته باشد.
7 دیماه 1393 – 28 دسامبر 2014