فرازهایی از جنبش کارگری ایران
اعتصاب کارگران ایران خودرو اسفند 58
روز شنبه چهارم اسفند، مديريت ايران ناسيونال (ایران خودرو امروز) كل مقدار سود ويژه‌ى كاركنان را اعلام كرد: «هفتاد و پنج ميليون تومان براى یازده هزار و هشتصد نفر كارگر و كارمند، حداقل پرداختى پنج هزار و پانصد تومان و حداكثر نه هزار تومان مى‌باشد. اين ضريب بر اساس معيار حقوقى و با توجه به ماليات متعلق به سود ويژه و سهم شركت تعاونى و يا در نظر گرفتن روزهاى غيبت كارگران در طول سال، كسر و پرداخت مى‌شود.» مديريت اعلام کرد كه: «ما براى پرداخت سود ويژه و اداره‌ى امور كارخانه ناچار شده‌ايم چهارصد و هفتاد ميليون تومان از وزارت نفت قرض كنيم.»
در مقابل، زمزمه‌هاى مخالف و اعتراض كارگران قسمت‌ها آغاز شد.
در شنبه یازدهم اسفند، با تمام اعتراضاتى كه كارگران نسبت به پرداخت سود ويژه و ديگر مشكلات خود داشتند، مديريت با عجله سود ويژه‌ى تعيين شده از طرف كارفرماى دولتى را به كارگران شيفت صبح پرداخت مى‌كند. كارگران شيفت صبح، پس از گرفتن سود ويژه، در اكثر قسمت‌ها طومارى به عنوان اعتراض جمع مى‌كنند و در آن مى‌گويند كه: «چرا سیصد تومان بابت دفترچه‌ى شركت تعاونى از ما كسر كرده‌اند؟ شركت تعاونى تا به حال معلوم نيست چكار كرده و كجا هست. چرا تمام كارخانه‌هايى كه امسال سود كم‌ترى از كارخانه‌ى ما داشته‌اند، كارگرانش سود بيشترى از ما گرفته‌اند؟ تازه آن‌ها يك ماه حقوق هم عيدى گرفته‌اند، كه ما نگرفته‌ايم!» در اين طومار، كارگران پيشنهاد مى‌كنند كه: «اولا، سیصد تومان حق خوار و بار شركت تعادنى هرچه زودتر به كارگران برگردانده شود. ثانيا، مثل كارخانه‌هاى بنز خاور و كفش ملى يك ماه حقوق بابت عيدى به كارگران پرداخت شود و اين مبلغ به طور مساوى، به همه نفرى پنج هزار تومان پرداخت شود.»
بعد از ظهر همان روز، وقتى كارگران شيفت عصر به كارخانه مى‌آيند و از موضوع گرفتن سود ويژه توسط كارگران صبح باخبر مى‌شوند، به كارگران شيفت صبح اعتراض مى‌كنند كه چرا اين مقدار سود ويژه را قبول كرده‌ايد؟ كارگران صبح كار مى‌گويند: «اگر اين پول را نمى‌گرفتيم، همين مقدار را هم به ما نمى‌دادند. ما اين پول را مى‌گيريم و به مبارزه‌ى خود ادامه مى‌دهيم.» به دنبال آن، شيفت بعد از ظهر كار در قسمت‌هاى سوارى سازى شمالى و جنوبى و سیصد و دو و سیصد و نه، به عنوان اعتراض به مقدار سود ويژه و ديگر مشكلات كارگرى دست به اعتصاب مى‌زنند.
توليد به دليل سيستم زنجيره‌اى در تمام قسمت‌هاى فوق مى‌خوابد و كارگران بقيه‌ى قسمت‌ها هم با قسمت‌هاى اعتصابى درباره‌ى موضوع اعتصاب به بحث و گفتگو مى‌پردازند.
در اين ميان، بخشهايى از كارگران ناآگاه و محافظه كار با اعتصاب مخالفت مى‌كنند و مى‌گويند: «اعتصاب كار كفار و شياطين است.» ، «دولت انقلابى وضع خوبى ندارد، ما بايد صبر انقلابى داشته باشيم و با امپرياليسم مبارزه كنيم.» كارگران در پاسخ گفتند كه: «در گذشته هم همين حرف‌ها را مى‌زدند و ما گوشمان از اين حرف‌ها پر است. به جاى شعار و درگيرى بياييم با هم با منطق حرف بزنيم. ما نمى‌گوييم تمام درآمد كارخانه را به ما بدهند، ما مى‌خواهيم بدانيم كارخانه چقدر توليد داشته، چقدر سود كرده، اين سود كجا رفته، مقدار سود ويژه‌ى ما چگونه و به دست چه كسانى تعيين شده و چرا اين مقدار شده است؟» كارگران مى‌خواهند جلوى دزدى‌ها گرفته شود. اين بحث تا شب بين كارگران موافق و مخالف ادامه پيدا مى‌كند.
صبح يك شنبه دوازدهم اسفند، اكثريت قسمت‌ها دست از كار مى‌كشند و مى‌خواهند مديريت به سئوالات كارگران پاسخ دهد: «یک: با همه‌ى آن كه در سال گذشته توليد بيشتر از چهار ماه تعطيل بوده و دزدهايى مثل خيامى هم سر كار بودند و توليد امسال بيشتر از سال پنجاه و هفت است و هزينه‌هاى زندگى امسال نسبت به پارسال بالا رفته، چرا بايد نسبت به پارسال سود كم‌ترى بگيريم؟ اين نشان مى‌دهد كه دزدى‌هايى صورت گرفته است، كه امسال كم‌تر از سابق سود ويژه مى‌دهند؛
دو: خيامى براى سرمايه گذارى روى ماشين سازى پژو، ميليون‌ها تومان پول در بانك‌ها سپرده بود و طلب‌هايش را وصول نكرد و موقع فرار هم نتوانست اين پول‌ها را با خودش به خارج ببرد. چرا حساب‌ها را روشن نمى‌كنيد؟ چطورى مى‌گوييد چهارصد و هفتاد ميليون تومان از وزارت نفت قرض گرفته‌ايم؟ ما مى‌خواهيم بدانيم كارخانه چقدر توليد كرده؟ چقدر درآمد داشته و چقدر سود كرده و اين سودها كجا رفته؟ تا بدانيم كه مقدار سود ويژه چطورى حساب شده و چرا اين قدر كم است؟
هم چنين كارگران اعتراض مى‌كردند كه در دوران رژيم گذشته، چهارده ميليون تومان پول بابت حق عضويت سنديكاى آريامهرى از دست مزد ما كارگران برداشته‌اند، چرا اين پول را به ما برنمى‌گردانيد؟ در مقابل دلايل قبلى مديريت كه مى‌گويد پول در بانك‌ها نگه دارى مى‌شود و دست شوراى انقلاب است، كارگران مى‌گفتند: يا اين چهارده ميليون تومان پول را به ما پس بدهيد، يا به صورت وام مسكن در اختيار كارگران بى مسكن قرار دهيد و يا اين كه فيش موجودى آن را به ما نشان بدهيد. ما حاضريم رسما از طريق مطبوعات و تلويزيون اعلام كنيم، كه كارگران اين پول خودشان را _ كه در بانك‌هاى دولتى است _ براى سازندگى روستاها و زحمت كشان جنوب شهر تقديم مى‌نمايند.»
مديريت به سئوالات كارگران پاسخ نمى‌دهد. سنديكايى‌هاى وابسته به كارفرما در مقابل مبارزه‌ى كارگران می‌گفتند: «ولش كنيد بابا، دو ساعت ديگر اين كارگران خسته مى‌شوند و خودشان سر كار مى‌روند.» انجمن اسلامى كارخانه هم در مقابل کارگران موضع گرفت. آن‌ها مى‌گفتند: «وقتى كه شما كارگران كار را مى‌خوابانيد، از سود كارخانه بيشتر كم مى‌شود و اين پول بيت‌المال است كه شما داريد حرام مى‌كنيد.» و به این ترتیب تلاش مى‌كردند دودستگى بين كارگران را شدت دهند.
اعتراض كارگران شدت گرفته و آنان به سوى كارخانه‌ى شمالى راه پيمايى می‌كنند. مديريت حدود ده صبح به قسمت‌هاى اعتصابى رفته تا براى كارگران توضيح دهد. راه پيمايى متوقف مى‌شود. مديريت مى‌گويد: «همه‌ى مشكلات مربوط به شوراى انقلاب است و به ما مربوط نيست. دستور شوراى انقلاب است که این میزان بدهیم و ما مامور و معذوريم. ما نمى‌توانيم مبلغى غير از آن مقدار كه تعيين شده بدهيم،
كارگران از مديريت سئوال مى‌كنند: «اگر اين شوراى انقلاب است كه درباره‌ى امورات كارخانه و سود ويژه و مسايل كارگرى تصميم مى‌گيرد، پس ديگر شوراى كارگرى و سنديكا چه صيغه‌اى است؟ گفتن اين كه اگر شوراى انقلاب دستور بدهد باز هم به شما خواهيم داد، نشان مى‌دهد كه كارخانه پول دارد و نمى‌دهد و موضوع قرض كارخانه دروغ است.» اما مديريت پاسخی نمی‌دهد.
دوشنبه سیزدهم اسفند، اعتصاب ادامه مى‌يابد و كارگران در صدد راه پيمايى به سوى قسمت كارخانه‌ى شمالى هستند که ناگهان حدود ساعت نه و پنج دقیقه الى ده صبح، انبار اتاق رنگ به طور مشكوكى آتش مى‌گيرد.
ماشين‌هاى آتش نشانى زوزه كشان بسوى كارخانه مى‌آيند، هليكوپترى بالاى كارخانه به پرواز درمى‌آيد، ماموران مسلح سر مى‌رسند. به رغم آنکه كارگران اعلام کردند آتش سوزى كار همان‌هايى است كه دزدى كرده‌اند، تا روز 14 اسفند حدود شصت نفر از كارگران اعتصابى بازداشت مى‌شوند… به این ترتیب با حاکم شدن فضای رعب و وحشت این اعتصاب ناموفق خاتمه می‌یابد.
منبع : «خبر كارگر»، شماره‌ى هفتم، اسفند 1358