سعید یگانه – جمهوری اسلامی، اوضاع سیاسی ایران بعد از برجام

جمهوری اسلامی، اوضاع سیاسی ایران بعد از برجام

سعید یگانه

توافق برجام وبه دنبال آن انتخابات مجلس اسلامی  تشتت و رقابت را در داخل به اوج خود رسانده  و جناحها ی حکومتی را برسر پیشبرد توافقنامه برجام با دشواری های فراوان روبرو کرده است . به نظرنمی آید هیچ دوره ای جمهوری اسلامی در طول حیات خود باندازه امروزضعیف و نا توان در مقابل رقبای جهانی خود ظاهر شده باشد و هیچ دوره ای به اندازه امروز  “عزت اسلام و جمهوری اسلامی و غرور ملی کاذب ایرانی- اسلامی “دچار دست انداز ، ضعیف و زیر سئوال رفته باشد.توافق برجام که به عنوان یک پیروزی تاریخی به خورد افکار عمومی داده شد و تبلیغات پیرامون آن از جانب رسانه های غربی و تریبونهای نان به نرخ روز خوربورژوازی گوش دنیا را کرکرده بود امروز بعد ازبیشتر از سه ماه از امضای این توافقنامه این پیروزی وتبلیغات و شوروشوق حواشی ان کاهش پیدا کرده وتردید و دو دلی و بر شمردن موانع پیش پای این توافق به موضوع روزنامه هاو تحلیل گران سیاسی همین زورنالیستهای نوکر صفت  تبدیل شده که تا دیروز حول این توافقات فضای خوشبینی ایجاد کرده بودند  ،در مواردی  تردیدها در مورداجرای توافق این ابهام راایجاد کرده که آیا اصولا امید به اجرای این توافقات با وجود موانع مختلف اجرایی خواهد شد .هرقدم ازپیشبرد این توافق برای بر داشتن تحریمها با دهها موانع داخلی و خارجی روبرو شده واسبابی جهت تعرض متقابل جناحها به همدیگروعمیقترشدن تضاد میان آنان شده است . نزدیکی به غرب و کرنش در مقابل امریکا پا روی پرنسیب ها و خط قرمزهای تا کنونی جمهوری اسلامی گذاشته و همه آنها از نتایج بی حاصل تا کنونی آن به جان هم افتاده اند. اعلام بر جام” دو ” در هفته های گذشته از جانب روحانی که بیشتر مصرف داخلی داشت و برای روحیه دادن به هواداران و پا پیش کشیدن  در مقابل فشار جناح مقا بل عنوان کرد ، با تودهنی خامنه ای و رؤسای سپاه پاسداران روبرو شد و خامنه ای هر از چند گاهی برای روحیه دادن و آرام کردن حزب الله و توجیه شکست مفتضحانه در مقابل غرب به فضای ضد امریکا یی دامن می زند وبخشی از جناح متقابل رابه جاسوسی و نفوذی غرب متهم می کند.اگرچه بدون توافق خامنه ای پیمودن این مسیر تا هم اکنون غیر ممکن به نظر میرسید با وجود این ادامه آن نیز بدون تنش وساده بخواهد بود.همچنانکه روشن بود جمهوری اسلامی پا به مسیری گذاشته که قابل برگشت نیست و ناچار است این مسیر را با تقبل هر هزینه ای تا پایان ادامه دهد .شکست جمهوری اسلامی در این پروژه کلیت نظام را در سراشیبی قرار خواهد داد .

پیچیدگی های توافق برجام و رابطه ایران با امریکا وغرب

امریکا همواره از بعد از توافق برجام یکی از موانع جدی برسر اجرای این توافقات است. بلوکه کردن دومیلیارد دلار از دارائی های ایران به دستور دیوان عالی امریکا به بهانه پرداخت غرامت و جبران خسارت به بستگان کشته شدگان تفنگداران دریایی امریکا در بیروت در سال 1983که جمهوری اسلامی متهم این رویداد شناخته شده باعث دردسر و کشمکش هردو جناح شده است.روحانی دولت قبلی را متهم می کند که گوشت را جلو گربه گذاشته اند و انها دولت روحانی رابه کوتاه آمده در مقابل امریکا متهم می کنند.این پول ربطی به تحریمهای اتمی علیه ایران نداشته ودر دولت احمدی نژاد برای خرید اوراق بهادار به دولار امریکایی در بانکهای این کشورذخیره شده بود. امریکا به حکم خود این پول را بلوکه کرده است.یکی از موانع جدی جمهوری اسلامی برای مبادله تجاری و بانکی با بانکهای بزرگ اروپایی تبدیل پول بلوکه شده ایران  وسپرده های بانکی این کشور به سایر بانکهای اروپایی که با تحریم های سازمان ملل روبروشد به دلار و ایورو می باشد. این پولها در بانکهای چین ،هند ، کره جنوبی و عمان بلوکه شده وبانکهای بزرگ اروپایی تا کنون به دلیل بی اعتمادی به ایران و ترس ازعکس العمل امریکا به دلیل اینکه این بانکها در دوران تحریم به دلیل معامله مخفیانه با ایران جریمه شده بودند ودوم به دلیل تحریمهای یک جانبه امریکا علیه ایران  خارج از دایره مناقشات اتمی ،ازعوض کردن این پول به دلار امریکایی و ایورو خود داری میکنند.  سفر اخیر ظریف به امریکاو دو روز مذاکره پشت درهای بسته با کری وزیرخارجه امریکا بر سر این مناقشات تازه کری توافق کرده که مبادله بانکها با ایران مانعی ندارد اما باید شفاف وباامریکا در این رابطه مشورت داده شود.

تبادلات با دلار امریکا. محدودیت شرکای ایران در دسترسی به سیستم مالی و از جمله بانک مرکزی امریکاوخطرجریمه آنان از سوی امریکا. بی اعتمادی خود این بانکها به سیستم مالی جمهوری اسلامی و بی ثباتی سیاسی و مهمترین آن تحریم های یک جانبه امریکا که رفع آنها در اختیار دولت و کنگره امریکا می باشد ازموانع جدی بعد از توافق به حساب می آیند.این رابطه ابهامات زیادی دارد و صرف نظر ازفاکتورهای دا خلی و امکان عبور از جراغ قرمزهای جناح مقابل، انتخابات ریاست جمهوری امریکا درپایان سال جاری فاکتوری است که به احتمال زیاد این روابط را حتی در سطح کنونی پیچیده خواهد کرد. دولت روحانی تلاش می کند از فرصت چند ماهه باقیمانده تا پایان امسال بیشترین بهره را ببرد.

  تلاش کشورهای اروپایی برای عادی سازی روابط با ایران در چهارچوب توافق برجام اگر چه  تا کنون پیشرفت هایی حاصل شده ، اما تا رسیدن به یک توافق پایه دار،عادی سازی رابطه با غرب ودادن اطمینان به غرب راه درازی در پیش است . سفر چندین هیئت اقتصادی و روئسای کشورهای سویس و ایتالیا به ایران و انعقاد جندین قرارداد اقتصادی با فرانسه و ایتالیا اگر چه خونی در رگهای اقتصادی ایران در کوتاه مدت جاری خواهد کرد ولی ابعاد این روابط احتیاج به اعتماد سازی و ثبات سیاسی دارد که  از توان جمهوری اسلامی خارج است.توافقات و قراردادهای اقتصادی با ایران بر متن تناقضات عمیق و پایه دار در جامعه ایران  بحران سیاسی و اقتصادی دامنگیر رژِیم اجرای آنها درکوتاه مدت و  یک غیر ممکن عملی به نظر می رسد.

 به هر صورت اینها و دهها مشکلات دیگرموانعی جدی هستند که جمهوری اسلامی پسا تحریم با ان روبرو است. درخوشبینانه ترین حالت توافق برجام ،برداشتن تحریمها،آزاد سازی کامل دارایی های ایران،ثبات سیاسی و امکان سرمایه گذاری و ورود اقتصاد ایران به بازار اقتصاد جهانی تازه اگر از موانع داخلی وتنش های موجود عبور کند، در بطن تحولات پر تنش و بحرانی منطقه خاورمیانه ورقابت کشورهای جهانی و منطقه ای، پیمودن این مسیربرای جمهوری اسلامی و همچنین امریکا و غرب اگر غیر ممکن نباشد با چالشهای جدی روبرو خواهد شد.توافق برجام تا کنون صدور کارت ورودی امریکا و غرب برای پا گذاشتن جمهوری اسلامی به این مسیر است. ادامه آن بی تردید ساده نخواهد بود. دراین رودرویی چند ساله بر سر پرونده اتمی جمهور اسلامی  نه امریکا بر حق است ، نه غرب و نه جمهوری اسلامی . در پس این تحول مسائل پایه ای تری در منطقه خاورمیانه و جهان در تناسب قوای جدید در منطقه می بایستی حل و فصل می شد و جواب بگیرد. دود این تحریمها اساسا به چشم مردم رفت وخسارت آن را مردم ایران بر دوش کشیدند . توافق هسته ای لااقل تحمیل جنگ به ایران را  منتفی کرده است.

توافق برجام ، جمهوری اسلامی و مردم

این واقعیت که جمهوری اسلامی طی دهه های گذشته با اختناق و سرکوب و تحمیل فقر و فلاکت به یک جامعه چند میلیونی،مناقشات اتمی  وایجاد تنش و دشمنی با جهان خارج جامعه ایران را با دست اندازهای عمیق اقتصادی و سیاسی روبرو کرده وزندگی دونسل را به باد داده است. این واقعیت که اقتصاد ایران ورشکسته و از هرنظر بحرانی و تحریم ها در خوشبینانه ترین حالت فقط می تواند اقتصاد سرمایه داری ایران را به درجه ای رونق دهد . این واقعیت که اجرای توافقات و هر درجه پیشروی در این مسیرکه جمهوری اسلامی را به ادامه حیات  خوشبین کند. مسئله اساسی اما رابطه مردم با جمهوری اسلامی ،تناقضات پایه ای ،نیازهای بی جواب مردم و دره عمیقی است که میان طبقه کارگر ومردم محروم از یک طرف با  جمهوری اسلامی که به موازات حیات این رژیم سابقه دارد از طرف دیگرتعین کننده روند تحولات سیاسی و بنابراین آینده  ایران را رقم خواهند زد می باشد. توافق برجام هر مسیری را طی کند در بهترین حالت نفعش به جیب سرمایه داران برای استثمار بیشترطبقه کارگر و در کنار اختناق و سرکوب رژیم نتایجی بجزحمله بیشتر به سفره بی رونق مردم کارگر و محروم جامعه نخواهد داشت. “کارگران و زحمتکشان باید اعلام کنند نه دیروز در دوران تحریم که عواقب زیانبار،فقر،گرانی و بیکاری را به ما تحمیل کردید و دزدی وبالا کشیدن ثروت ما را به اوج خود رساندید و نه امروز بعد ازتوافق که مارا به آینده و بهتر شدن اوضاع حواله می دهید قبول نخواهیم کرد. ما رفاه و آزادی می خواهیم  و همواره برای تحقق آن تلاش و مبارزه می کنیم”.

واقعیت این است که همواره هر درجه پیشروی در مسیر توافق و نزدیکی جمهوری اسلامی با غرب ، فضای اختناق را در داخل جهت سرکوب خواستها و توقعات پایه ای مردم تشدید خواهند کرد .تناقضات و زخمهایی که بر بدن جامعه ایجاد شده عمیقتر خواهد شد وبه ناچار رودرویی طبقه کارگر ومحرومان  را با جمهوری اسلامی وسرمایه داران تشدید خواهد کرد . در شرایط پسا تحریم مسئله ما و مردم محروم ، مسئله ما وطبقه کارگر ایران  برای خروج  ازبن بست کنونی ورسیدن به آزادی و رفاه  همواره تلاش برای سازماندهی یک تحول اجتماعی- انقلابی برای سرنگونی  کلیت نظام سرمایه داری  اسلامی است.طبقه کارگر و زحمتکشان ، زنان و جوانان به تنگ آمده ازشرایط فلا کت بارکنونی چاره ای جز پیمودن این راه و تحقق آزادی و سوسیالیسم ندارند.