سه برداشت از انفجار در معدن زمستان یورت آزادشهر
برداشت یکم: یک ماه از فاجعه زمستان یورت آزاد شهر گذشت
« وقتي معدن منفجر ميشه، ١٣ نفر در فاصله ٨٠٠ متري تونل، پشت يكتخته سنگ گير مي‌افتن. با كلاه ايمني شون تلاش مي‌كنن مسير رو باز كنن،مثل يك لودر. انقدر با كلاه، زمين و سنگ رو كنده بودن كه كلاه ايمني‌شون ازوسط نصف شده بود. وقتي به اون تخته سنگ مي‌رسن، ديگه دست از تلاشبرمي‌دارن. ٧ نفرشون ميان پشت اين تخته سنگ ميشينن و دستاي همديگهرو مي‌گيرن. معدنچي‌ها جسد اينا رو در همين وضعيت پيدا كردن. اينا دقيقهدقيقه نزديك شدن لحظه مرگشون رو زنده و شاهد بودن … »
با انتشار خبر انفجار در معدن زمستان یورت، بسیاری بودند که حتی نامچنین معدنی در شهری دور افتاده در یکی از استان های شمالی رانشنیده بودند، اما آن روز و روزهای بعد، ارسال خبر و تصاویر دردناککشتار دسته جمعی کارگران معدن آزادشهر، همه آنها را متاثر کرد.
اما نام ” معدن زمستان یورت ” نامی آشنا برای کارگران معادن ” چادرملو”، ” باب نیزو “، ” طرزه “، ” ذغال سنگ رودبار ” و کارگران شلاق خورده” آق دره ” و دیگر معادن ایران است و همه آنها با تمام وجود، این فاجعهبرای شان ملموس بود. زیرا که این کارگران و خانواده های شان هموارهشرایط کار در معدن و انفجارهای مهیب و ناگهانی، بخش از واقعیت هایزندگی شان بوده است. همچنین این معدن نامی آشنا برای فعالینکارگری ای بود که خبرهای مرتبط با شرایط کار و زیست و اعتراضکارگران معدن را دنبال می کردند.
معدن زمستان یورت در ۱۴ کیلومتری شهر آزادشهر در استان گلستان و در۹۰ کیلومتری شرق گرگان قرار دارد. گفته می‌شود تا اردیبهشت سال۱۳۹۶ بیش از ۵۰۰ کارگر در آنجا کار می‌کرده‌اند. اما پیش از ظهرچهارشنبه 13 اردیبهشت 96 انفجاری مهیب این معدن را لرزاند. با وجودانتشار خبرهای ضد و نقیض، با پایان روز و در تاریکی شب بود کهخبرها حکایت از مرگ فجیع معدنچیان داشت. کارگران در عمق ۱۳۰۰ متری در فضای مملو از گاز مونو اکسید کربن و متان گرفتار شده بودندو٤٤نفر زير آوار ماندند و سوختند و خفه شدند. کارگرانی که چندماهیحقوق معوقه داشتند و روزی حداقل 12 ساعت در سخت ترین شرایط باحداقل دستمزد در دو کیلومتری عمق زمین کار می‌کردند.
برداشت دوم: آغاز فعالیت معدن زمستان یورت با ۲۰۰ کارگر
روز 13 خرداد و یک ماه پس از فاجعه معدن، در خبرها آمد که رئیسسازمان صنعت،معدن و تجارت گلستان از آغاز به کار مجدد برخی ازتونل‌های معدن زمستان یورت از دو هفته آینده خبر داد. وی گفت که ازحدود 250 نفر کارگر این معدن، در آینده نزدیک حدود 200 نفر از آنها بهمحل کار خود باز خواهند گشت.
این در حالی است که پس از انفجار معدن زمستان یورت، قرار بود که اینواحد معدنی به مدت شش ماه تعطیل شود. اگر چه همه شواهد نشان ازاین دارد که کارفرمای معدن و بی توجهی به ایمنی محیط کار، عامل اینفاجعه بوده، اما به نظر می رسد که با مقصر دانستن کارگران و هم چنین آغاز به کار معدن، عوامل اصلی این مرگ دسته جمعی به فراموشی سپرده می شوند.
بر اساس گفته کارشناسان باید در معادن، دریچه های هوشمند دمنده ومکنده هوا و اتاقک‌هایی مقاوم و سرپوشیده وجود داشته باشد تا در صورتریزش و انفجار کارگران به درون آن بروند. اما گزارش های منتشره نشان می دهد که معدن زمستان یورت چنین امکاناتی نداشته است و هیچ راه فراری برای کارگران وجود نداشته است.
برداشت سوم: تشکل های مستقلی که کارگران از آن محرومند!
در یک ماه گذشته بار دیگر بسیاری از فعالین کارگری بدرستی به ضرورت ایجاد تشکل های معدنچیان تاکید داشتند. تشکل هایی مانند ” اتحادیه معدنچیان ” که بتواند هزاران کارگر معدن را در سراسر ایران متشکل کند، گام مهمی در مقابله با کاهش چنین خطرهای سهمگینی مانند فاجعه معدن زمستان یورت است. تشکل کارگران معدن که با اراده و دخالت همه آنها و با ساختاری جمعی و شورایی اداره شود، می تواند در دستیابی این بخش از کارگران به مطالبات شان موفقیت بیشتری کسب کند.
البته نباید فراموش کنیم که پدیده ناامنی محیط کار و به طور مشخص انفجار و مرگ کارگران معدن، زاییده نظام سرمایه سالار موجود است. وقتی سود بیشتر و هزینه کمتر اساس شیوه تولید کنونی است، پس باید انتظار داشت که در چهار گوشه جهان از ترکیه تا بولیوی و از چین تا ایران، معدنچیان به صورت دسته جمعی قربانی این روند سوددهی شوند. بدون شک تا زمانی که ” در بر روی همین پاشنه می چرخد ” و بهره کشی از نیروی کار ادامه دارد، ناامنی محیط کار و تلفات سنگین انسانی یک وجه اساسی شرایط کار و زیست کارگران است.
خسرو غلامی – 15/03/1396