حبیب بکتاش -مبارزات کارگری در برابر توحش سرمایه داری در بنگلادش

مبارزات کارگری در برابر توحش سرمایه داری در بنگلادش
مختصری از مبارزات کارگران پوشاک بنگلادش

حبیب بکتاش
بنگلادش کشوریست کوچک در شرق هندوستان به وسعت کمتر از یک دهم ایران و با جمعیتی بالغ بر دو برابر جمعیت ایران، یعنی بالای ١٥٠ میلیون. بیشتر از ٤ میلیون نفر از مردم بنگلادش در صنعت پوشاک کار میکنند.
صنعت پوشاک برای تولید جامه های آماده برای صدور به کشورهای معروف به پیشرفته، بویژه آمریکا، با ٥٠ کارخانه و چند هزار کارگر در سالهای ١٩٨٠ شروع شد. امروز تعداد کارخانه های پوشاک به نزدیک ٥ هزار رسیده و بیشتر از ٤.٥ میلیون کارگر که نصف آنها زن هستند را بکار میگیرد. حجم پوشاک صادراتی امروز بالغ بر ٢٣ میلیارد دلار در سال می باشد. سرمایه داران کشورهای پیشرفته با بالا رفتن دستمزد کارگران چینی، تصمیم گرفتند کار و بار خود را به بنگلادش منتقل کنند.

دستمزد گرسنگی کارگران
حداقل دستمزد کارگران در بنگلادش ٣٧ دلار در ماه است. سرمایه داران در صنعت پوشاک کشورهای پیشرفته دستمزد کمتر از دو ساعت کار در کشورهای غربی را می پردازند و در ازای آن بیشتر از یک ماه از کارگر بنگلادشی در شرایط وحشتناک کار و بدون کوچکترین تضمین جانی و بیمه های اجتماعی کار میکشند. باید این را هم به معادله اضافه کرد که روز کار در بنگلادش بجای هشت ساعت، ده ساعت است و کارگران بجای پنج روز در هفته، شش روز در هفته کار میکنند. با این حساب میشود گفت سرمایه داران صنعت پوشاک کشورهای پیشرفته غربی با دستمزد “یک ساعت” کار کارگر غربی، “یک ماه” از کارگر بنگلادشی کار می کشند. شركت والمارت از بزرگترین سرمایه گزاران در صنعت پوشاک بنگلادش است.

کارخانه های پوشاک کشتارگاه کارگران بنگلادش
بین نوامبر ٢٠١٢ و مه ٢٠١٣ (یعنی ظرف شش یا هفت ماه) پنج تصادف مرگبار در کارخانه های پوشاک بنگلادش اتفاق افتاده است. پیش از این نیز بین سالهای ١٩٩٠ و ٢٠١٢ هشت آتش سوزی عمده رخ داده بودند که جان صدها کارگر را گرفته بود. تنها فروریزی ساختمان کارخانه ای در داکا، پایتخت بنگلادش، در ماه آوریل سال ٢٠١٣، جان بیشتر از ١١٢٠ نفر را گرفت و بیش از ٢٥٠٠ کارگر را زخمی کرد. صاحب ساختمان جواز ساخت پنج طبقه را داشته است اما ساختمان هشت طبقه بوده است. گفته میشود که شکافهای دیوارها در روزهای قبل از فروریزی ساختمان آشکار بودند اما صاحبان کارخانه از کارگران خواسته بودند که به کار خود ادامه دهند. تنگ بودن فضای کار یکی از عوامل عمده آتش سوزیها قلمداد میشود. آتش سوزی نوامبر ٢٠١٢ ١١٧ کارگر را خاکستر کرد و بیش از ٢٠٠ نفر دچار سوختگی و زخمی شدند.
بیشتر از یک دوجین (٢٤ نفر) از نمایندگان پارلمان بنگلادش صاحب کارخانه های پوشاک هستند. همدستی سرمایه داران داخلی و خارجی نه تنها کارگران را تا حد مرگ استثمار میکنند، بلکه محل کار کارگران را به کشتارگاهی برای آنان تبدیل کرده اند.

مبارزه کارگران پوشاک برای افزایش دستمزدها
آخرین گزارشات از مبارزات کارگران برای دستمزدهای بالاتر، شرایط کار ایمن تر، و بیمه های اجتماعی مربوط به شش روز پیش، ١١ نوامبر، است. اعتصاب عمومی ٨٤ ساعته کارگران بنگلادش یکشنبه پیش شروع شد. بیشتر از ٣٠ هزار کارگر به خیابانها ریختند. بیش از صد کارخانه به تعطیلی در آمدند. کارگران علاوه بر ایمنی شرایط کار و بیمه های اجتماعی، خواستار افزایش حداقل دستمزد به ١٠٠ دلار هستند. اتحادیه صادر کنندگان و کارخانه داران بنگلادش خواستار پرداختن ٦٦ دلار می باشد ولی کارگران کوتاه نمی آیند.
بنا به گزارش الجزیره، در ٢١ سپتامبر بیش از ٢٠٠ هزار نفر با پرچمهای سرخ، دست به تظاهرات زدند. بیشتر از ٤٠٠ کارخانه به تعطیلی کشیده شد. کارگران جاده های اصلی را بستندد و برخی کارخانه ها را به آتش کشیدند. درگیری با پلیس بیشتر از ٥٠ زخمی برجای گذاشت. از ٢٦ ماه اکتبر امسال تا امروز ١٩ نفر از کارگران کشته و صدها نفر در درگیری با نیروی سرکوب بنگلادش زخمی شده اند. طبق گزارش نهاد حقوق بشر و کار جهانی بیشتر از ٥٠٠ هزار کارگر بنگلادشی در ماه ژوئن سال ٢٠١٢ دست به اعتصاب زدند.
در اخبار چند روز پیش الجزیره آمده بود که اعتصابات کارگران پوشاک و سایر کارگران در بنگلادش به کشورهای کامبوج، لائوس، میانمار (برمه) و سایر کشورهای همجوار کشیده شده است.
سیستم سرمایه داری هر چه پیرتر میشود، وحشی تر میگردد. اکثریت عظیم انسانها امروز شلاق این توحش را بر تن و جان خود حس میکنند و برای رهائی از آن مبارزه میکنند. بحران اقتصادی ساختاری جهانی از یک طرف و سیاست های ریاضت اقتصادی و استثمار عریان، زندگی را بر کارگران و اقشار زحمتکش تلخ کرده است. مبارزات گسترده طبقه کارگر بنگلادش بخشی از مبارزات طبقه کارگر جهانی برای مقابله با این توحش سرمایه داری است و سطح و گستردگی آن نوید تحولات میمونی را برای طبقه کارگر بنگلادش و جهان میدهد. واقعیت این است که مبارزه برای شرایط کار بهتر، برای بیمه های اجتماعی، و برای دستمزدهای چند برابر، امروز امری لازم و ضروری برای بقا و برای داشتن حداقلی از زندگی انسانی هست.
١٧ نوامبر ٢٠١٣