گزارش آماری – تفصیلی نقض حقوق بشر در شرق کوردستان «ماه ژانویه سال ۲۰۱۷»
این گزارش وضعیت حقوق بشر در ماه ژانویه سال ۲۰۱۷ مصادف با ۱۲ دی‌ماه تا ۱۲ بهمن‌ماه، در شرق کوردستان است که به کوشش جمعیت حقوق بشر کوردستان با استناد به گزارش‌های متعدد این سازمان حقوق بشری گردآوری‌شده است. شایان‌ذکر است این گزارش به دلیل عدم اجازه حکومت ایران به سازمان‌ها و گروه‌های حقوق بشری گزارش کاملی نیست و تنها بخشی از نقض سامانمند حقوق بشر در شرق کوردستان را به تصویر می‌کشد.
حکومت جمهوری اسلامی ایران با بازداشت شهروندان کورد توسط نیروهای امنیتی و انتظامی با نقض حقوق مدنی و سیاسی، نقض آزادی عقیده و بیان، نقض حق حیات و امنیت شخصی، تبعیض‌های حکومتی، هتک حرمت شهروندان و همچنین شکنجه زندانیان سیاسی و نادیده گرفتن حقوق بنیادین زندانیان سیاسی، ماه موردبررسی را به پایان رساند.
طبق ماده ١٩ اعلامیه جهانی حقوق بشر هر فردی حق آزادی عقیده و بیان دارد. همین‌طور دربند یکم ماده ۹ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی آمده است: هر کس حق آزادی و امنیت شخصی دارد: هیچ‌کس را نمی‌توان بە مناسبت عقایدش مورد مزاحمت و ترس قرارداد.
بند دوم ماده ١٩ می‌افزاید: هر کس حق آزادی بیان دارد: این حق شامل آزادی تفحص و تحصیل و اشاعه اطلاعات و افکار از هر قبیل بدون توجه به سرحدات خواه شفاهاً یا به‌صورت نوشته یا چاپ یا به‌صورت هنری یا به هر وسیله دیگر به انتخاب خود است.
همچنین در مادهٔ ٢٢ آمدە است کە هرکسی به‌عنوان عضوی از جامعه حق دارد از امنیت اجتماعی برخوردار بوده و از راه کوشش در سطح ملی و همیاری بین‌المللی با سازمان‌دهی منابع هر مملکت، حقوق سلب ناپذیر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش را برای حفظ حیثیت و رشد آزادانه شخصیت خویش، به دست آورد؛ و طبق ماده ۵ هیچ‌کس را نمی‌توان شکنجه کرد یا مورد عقوبت یا روش وحشیانه و غیرانسانی یا اهانت‌آمیز قرارداد.
مطابق با کنوانسیون‌های به رسمیت شناخته‌شده جهانی در رابطه با حقوق بشر و حقوق سیاسی و اجتماعی اجتماع‌های بشری، هر فرد و جامعه‌ای حق دارد حقوق سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خود را مطالبه و جهت احقاق آن تلاش نماید، هیچ جماعت یا گروهی برتر بر دیگری نیست و همه باید از حقوق طبیعی و به رسمیت شناخته‌شده بهره‌مند شوند.
اعدام
متأسفانه در این ماه توسط حکومت جمهوری اسلامی تعدادی زندانی کورد که هویت آنان مشخص گردیده اعدام شدند؛ که خبرهای آن منعکس‌شده است؛ اما طبق گزارش‌های رسیده به جمعیت حقوق بشر کوردستان، گاهی زندانیان کورد به جرائم متفاوت در زندان‌های ایران اعدام‌شده که این اعدام‌ها رسانه‌ای نمی‌شود و حکومت جمهوری اسلامی ایران این اعدام‌ها را اعلام نمی‌کند.
سە شنبه، ۱٤ دی ۱۳۹۵ حکم اعدام یک زندانی بە نام محمود فرامرزی کە متهم بە قتل بود در زندان قزوین بە اجرا گذاشتە شد. محمود فرامرزی ۳۶ ساله، فرزند سلیم اهل قروه در استان سنە بود.
یک‌شنبە ١٩ دی‌ماه، دو زندانی کورد به نام‌های سجاد زرسینە از اهالی ایلام و روح‌اللە کشتمند از اهالی سرپیل زهاو در محوطە پل انقلاب این شهر درملأعام بە دار آویختە شدند.
یک زندانی کورد به نام محمد زبردست اهل شهرستان بوکان در شرق کوردستان به اتهام حمل مواد مخدر در زندان «لاکانِ» رشت اعدام شد.
٢١ دی‌ماه سە تن از زندانیان زندان ارومیە جهت اجرای حکم اعدام به سلول انفرادی منتقل شدند. در گزارش آمدە است کە ناصر سلطانی، اهل میاندوآب، محمد رسول هشتیانی، اهل ارومیه، زهرا محمد پور از بند نسوان، هر سە تن بە اتهام قتل عمد از زندان ارومیه در شرق کوردستان جهت اجرای حکم اعدام به سلول انفرادی منتقل شدند. روز چهارشنبه ناصر سلطانی به دار آویخته شد و حکم اعدام دو زندانی دیگر زهرا محمد پور اهل مهاباد از بند نسوان و محمد رسول هشتیانی اهل ارومیه با گرفتن مهلت از اولیای دم موقتاً متوقف شد و به بندهای مربوطه انتقال دادە شدند.
روز پنجشنبه ٢٣ دی‌ماه يك زندانى كورد اهل قروه، بنام بابك اصغرى فرزند هوشنگ در زندان مركزى همدان بدار آويخته شد.
صبح روز شنبه ٢٥دی‌ماه ۱۳۹۵ دو زندانى كورد كه با اتهامات مربوط به مواد مخدر به اعدام محکوم‌شده بودند در زندان ديزل آباد كرماشان به دار آويخته شدند. يكى از زندانيان سیف‌الله حسينيان فرزند ابراهيم ٣٣ ساله اهل سقز «شرق كوردستان» نام داشت، نامبرده روز ٨ دی‌ماه ١٣٨٩ در شهر صحنه (استان كرماشان) بە اتهام حمل مواد مخدر بازداشت و روز ٢٨خردادماه ١٣٩١ در دادگاه انقلاب جمهوری اسلامی ایران در شهر جوانرود به اعدام محكوم شد؛ و دومين زندانى اعدام‌شده توفيق بهرام نژاد فرزند قاسم اهل جوانرود نام دارد. نامبرده در سال ١٣٩١ با اتهام مواد مخدر بازداشت و ١٣ اسفندماه سال ١٣٩٢ در شعبه ٢ دادگاه انقلاب جمهوری اسلامی ایران در كرماشان به اعدام محكوم شدند.
صبح روز ٢٧ دی ماە یکی از زندانیان زندان میان دوآب بە اتهام قتل درملأعام با جرثقيل بە دار آویختە شد.
روز دوم بهمن ماە دو زندانی بە اتهام حمل و نگهداری مواد مخدر در زندان مرکزی ارومیه به دار آویخته شدند. علی باپیر کە به دلیل بیماری و فلج بودن از ناحیە کمر بە پایین در بهداری زندان تحت مراقبت قرار داشت روز گذشته جهت اجرای حکم اعدام به سلول انفرادی منتقل‌شده بودند. همچنین سینا حسین پور ۲۲ ساله از بند جوانان سحرگاە روز دوم بهمن در زندان مرکزی ارومیە بە دار آویختە شدند
روز سەشنبە ٥ بهمن ماە، دو زندانی بە اتهام قتل در زندان ارمیە و دو زندانی دیگر با اتهامات مربوط به مواد مخدر در زندان پارسیلون خرم‌آباد بە دار آویختە شدند. حامد حمدالهی ساکن میاندوآب و عثمان قویطاسی از ساکنین بوکان دو زندانی در زندان اورمیە کە از روز قبل‌تر بە سلول‌های انفرادی جهت اجرای حکم انتقال دادە شدە بودند با اتهام قتل بە دار آویختە شدند.
همچنین جهانگیر بیرانوند و عادل بیرانوند بە اتهامات مربوط به مواد مخدر در زندان پارسیلون خرم‌آباد در استان لرستان بە دار آویختە شدند.
بازداشت و زندان
«بازداشت، احضار، صدور حکم، پرونده‌سازی، تهدید، نقض حقوق زندانیان»
روز جمعه ١٠ دی‌ماه سال جاری ساعت ۲۳ نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران در شهر سنە بە منزل مسکونی صباح باسامی یورش بردە و وی را دستگیر کردند.
روز شنبه ۱۱ دی‌ماه سال جاری، سامان کریمی فعال مدنی کورد با حضور در دادگاه انقلاب جمهوری اسلامی ایران در مریوان از سوی شعبه ۱۰۱ محاکمه و به ۵ سال زندان تعلیقی محکوم شد.
حسن رستگاری مجد، در سی و یکمین روز اعتصاب غذای اعتراضی علیرغم اینکە بە کما رفتە است همچنان در سلول انفرادی نگهداری می‌شود. حسن رستگاری مجد، در اعتراض بە احکام دادگاه‌های جمهوری اسلامی ایران از روز شنبه سیزدهم آذرماه سال جاری دست به اعتصاب غذا زده بود.
از وضعیت سلامتی کمال حسن رمضان در بازداشتگاه سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران در ارومیه اطلاعی در دست نیست. در گزارش آمدە است کە روز دوشنبه ۶ دی‌ماه سال جاری، کمال حسن رمضان، زندانی سیاسی، از زندان ارومیه به یکی از بازداشتگاه‌های سپاە پاسداران جمهوری اسلامی در شهر ارومیه منتقل شدە است و تاکنون از وی خبری در دست نیست و مورد بازجویی قرارگرفته است و بر طبق آخرین گفته‌ی وی قبل از انتقال گفتە بود کە شروع بە اعتصاب غذا اعتراض می‌کند.
سعید شیرزاد از روز چهارشنبه ۱۷ آذرماه در اعتراض به سیاست «مرگ خاموش زندانیان بیمار و فقدان امنیت» زندانیان سیاسی توسط مسئولین جمهوری اسلامی ایران در زندان رجایی شهر کرج با دوختن لب‌های خود اعلام اعتصاب غذا کرد.
محمد نظرى زندانى سياسي كورد مهابادى اهل شرق كوردستان پس از ٢٣ سال زندانى هنوز هم از حق استفاده مرخصى پزشكى محروم است.
روژین پایا زندانی سیاسی کورد کە از ششم شهریورماه سال ۱۳۹۵ مدت‌زمان محکومیتش به اتمام رسیده اکنون به‌صورت غیرقانونی در زندان نگهداری می‌شود.
حسن رستگاری مجد، زندانی سیاسی زندان مرکزی ارومیه، عصر روز پانزدهم دی‌ماه، در سی و دومین روز از اعتصاب غذای بە اعتصاب خود پایان داد؛ و به بند منتقل شد.
سهیلا مینایی زندانی سیاسی در زندان کرمان پس از ۶ روز، با اصرار مادرش به اعتصاب غذایش پایان داد.
سهیلا ۲۷ ساله اهل دیواندره در روز ۱۱ دی‌ماه اعلام کرده بود کە در اعتراض بە ضرب و شتم و هتک حرمت وی از سوی چند تن از مأموران زندان کرمان دست بە اعتصاب غذا ميزند.
عثمان مصطفی پور زندانى سياسى كورد كه در زندان اروميه بسر می‌برد تاکنون بیست‌وپنج سال از دوران محكوميت خويش را بدون برخوردارى از هیچ‌گونه حق مرخصى بسر برده است.
هاجر پیری در اعتراض بە وضعیت بد زندان، وضعیت جسمانی خود و انتقال وی بە بند مجرمان جزایی با ارائە نامەایی بە دادستانی و مسئولین زندان تبریز اعلام کرد کە از روز سە شنبە ١٤ دی ماە اعتصاب غذا کرد.
زن زندانی محکوم‌به قصاص در اعتراض به قطع ملاقات با همسرش و فشار مسئولین بند نسوان زندان ارومیه از روز شنبه ۱۸ دی‌ماه سال جاری اقدام به اعتصاب غذا کرد.
اسکندر خنجری خبرنگار کورد و از اعضای هیئت مؤسس خبرنگاران حافظ محیط‌زیست به دلیل نوشتن یادداشتی انتقادی در مورد وضعیت باغ‌وحش ارومیە در شرق کوردستان از سوی دادگاە جمهوری اسلامی ایران بە دادگاە این شهر فراخواندە شد.
زندانى سياسي كورد سعيد شيرزاد به سبب اعتصاب غذا به كاهش بیش‌ازحد وزن و ضعف جسمانى دچار شده و نامبرده را با بيهوشى به بهدارى زندان منتقل كرده ولي به سبب نبود امکانات بهدارى و وخامت حالش به بيمارستان خمينى تهران منتقل‌شده‌اند. این زندانی کورد ۲۵ دی ماە بعد از دیدار با مسئولان زندان و وعده مساعد مسئولین برای بررسی مطالباتش به اعتصاب غذای خود در سی و هشتمین روز پایان داد.
کیوان کریمی فیلم‌ساز سرشناس زندانی دربند هشت زندان اوین علیرغم اینکه از عفونت و خونریزی ریه رنج می‌برد از مداواى وی ممانعت به عمل میاید.
فؤاد یوسفی زندانی کورد سنی مذهب در زندان رجایی شهر کرج از ۱۹ روز پیش در اعتراض به عدم اعطای مرخصی استعلاجی در اعتصاب غذا به سر می‌برد و از روز ۶ دی‌ماه در زندان رجایی شهر دست بە اعتصاب زدە است.
روز پنجشنبه ۲۳ دی‌ماه حسن رستگاری مجد، زندانی سیاسی کورد از سوی شعبه‌ی ۱۰۴ دادگاه انقلاب جمهوری اسلامی ایران در ارومیه در یک پرونده جدید به اتهام اخلال در نظم زندان به ۲۰ ضربه شلاق و ۳ ماه حبس تعزیری محکوم شد.
روز چهارشنبه ۲۹ دی‌ماه سال ۱۳۹۵ شمسي، شعبه‌ی ١٠ دادگاه تجدیدنظر اروميه فعال مدنى کورد اسماعيل سانيار اهل شهر بوكان در شرق كوردستان بە اتهام اقدام علیە امنیت از طریق یکی از کانون‌های مدافع حقوق بشر و رسانەهای خارج از کشور، بە ۳۶ ماه و ١ روز زندان محکوم شد.
كامل شریف‌زاده اهل شهر سقز بە اتهام تبليغ عليه جمهورى اسلامى ايران و تبليغ براى يكى از احزاب كوردستانی در شبکه‌های اجتماعى توسط شعبه‌ی ١ دادگاه انقلاب شهر سقز به ۶ ماه و ١ روز زندانى محكوم شد.
وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران، سه زندانی سیاسی کورد کە با اتهاماتی نظیر ارتباط، هواداری و یا عضویت در احزاب شرق کوردستان در زندان هستند را از حق انتقال بە زندان‌های این حکومت در شرق کوردستان محروم کردە است. عمر فقیه پور، محمد نظری و خالد فریدونی سه زندانی سیاسی کورد ٢٨ دی ١٣٩۵ از بند چهار زندان رجایی شهر به زندانی‌هایی در شهرستان محل زندگی‌شان اعزام گشتند اما بعد از دو روز بار دیگر به بند بازگردانده شدەاند.
روز بیست و چهارم دی‌ماه دادگاه انقلاب اسلامی ایران در شهرستان ارومیه به خانواده‌ی زندانی کورد فهیم کریمی ریک آبادی اطلاع دادند کە وی بە دلیل عارضەی قلبی درگذشته است.
سامان کریمی فعال مدنی در شهر مریوان امروز دوم بهمن ماە ۱۳۹۵ برای چندمین بار بە ادارە اطلاعات مریوان احضار و مورد بازجویی قرار گرفت.
نعمت فتحی زندانی سیاسی کورد در زندان دیزل آباد کرمانشاه تحت شرایط وخیمی به سر می‌برد. در گزارش آمدە است کە نعمت فتحی تاکنون چندین بار بە دلیل اینکە او اهل پیروان یارسان است در زندان دیزل آباد مورد ضرب و شتم قرارگرفته است
حوالی ظهر روز چهارشنبه ٢٩ دی‌ماه نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران سیروان گلزاری در منزل شخصی خود دستگیر و بە مکانی نامعلوم منتقل کردند. همچنین آمدە است کە نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران بە طوری خشونت‌آمیز و بدونە در دست داشتن حکم دستگیری وی از سوی دستگاە قضایی او را دستگیر کردند و هیچ دلیلی برای دستگیری وی بە او و خانواده‌اش ارائە ندادند.
٣ بهمن ماە منیژه فاتحی ٢٢ سالە اهل بوکان بە اتهام همکاری با احزاب کوردستانی توسط دادگاە انقلاب جمهوری اسلامی ایران در بوکان بە چهار سال و یک روز حبس تعلیقی محکوم شد.
یکشنبه ٣ بهمن‌ماه خانواده دو فعال مدنی در شهر سنە به اداره اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در این شهر احضار شدند. خانواده‌های اسماعیل صفی خانی، مختار ناصری فعالان مدنی کورد اهل سنە در ارتباط با برگزاری کمپین شنگال در سال ۱۳۹۴ احضار شده‌اند.
شعبە یک اجرای احکام اورمیە درصدد است کە حکم قطع انگشتان یوسف پروانه، زندانی ۷۰ ساله محبوس در زندان قزل‌حصار را اجرا نماید. این زندانی بە اتهام سرقت بازداشت شدە است.
چهار شهروند (عقیدەتی) اهل بوکان در شرق کوردستان که ۱۵ مهرماه امسال بازداشت‌شده بودند، هرکدام به ۵ سال حبس محکوم شدند. کمال علی اقدم، عبدالغفور آسوار، هژار فارقی و یعقوب نوره در حال کوه‌پیمایی بازداشت و بە اتهام اقدام علیه امنیت ملی، از طرف قاضی مصداق شد و مطابق آن اتهام محکومیت تعزیری برای آن‌ها صادر شدە است.
کمیسیون عفو مرکزی تهران با درخواست عفو محمدامین آگوشی زندانی سیاسی کورد در زندان مرکزی تبریز مخالفت کرده است.
رمضان احمد کمال، زندانی سیاسی کورد اهل کوبانی که در مهرماه امسال بدون تکمیل دوره درمانی از زندان رجایی شهر کرج به زندان مرکزی قزوین انتقال داده‌شده بود، از معالجات پزشکی در این زندان نیز محروم است.
دادگاه انقلاب جمهوری اسلامی ایران در اورمیە، ٧ نفر از شهروندان اهل شنۆ را بە اتهام همکاری با احزاب کوردستانی اپوزسیون رژیم ایران محاکمە نمودە است. شعبە یکم دادگاه دادگاە مذکور برای یکی از بازداشت‌شدگان بنام هدایت عبداللە پور حکم اعدام صادر نمودە و ۶ تن دیگر محمد ظاهر فرامرزی بە ٢٠ سال حبس، یعقوب با اکرم بە ۱۵ سال حبس، جلال مسروری بە ۱۵ سال حبس، کمال مسروری بە ١١ سال حبس و صدیق باکرم ١٠ سال حبس محکوم کردە است. این زندانیان بعد از صدور حکم به مکان محبوس بودنشان اعتراض نمودند و در پی طرح درخواست رعایت اصل تفکیک جرائم به‌طور تنبیهی به سلول‌های انفرادی زندان منتقل شدند.
روز دوشنبه ١١ بهمن سال ۱۳۹۵ شمسي نيروهاى اطلاعات جمهورى اسلامى در شهر ديولان با حمله به منزل اقبال و پروانه حسين پناهى، آن‌ها را بازداشت کردند.
کارگران و اصناف
دریک جلسە متشکل از مدیران و نمایندگان انتصابی جمهوری اسلامی ایران در استان سنە، سید احسن علوی گفت؛ آمار بيكارى در شهـرهـاى استان سنە به مرز ۴۵٪ رسيده است.
کارفرمای شرکت فرآورده‌های صنعت طیور و کشاورزی «اروم گوهر دانه» اقدام به اخراج حداقل ٢٠ کارگر فصلی کورد در استان ارومیه در شرق کوردستان نمود.
روز سه‌شنبه ٢١ دی‌ماه تعدادی از کارگران فضای سبز شهرداری کوزران از توابع کرماشان ابیک تجمع اعتراضی خواستار دریافت حقوق معوقه خود از شهرداری این شهر شدند.
روز ۲۵ دی‌ماه ۹۵ کارگران شهرداری شهرستان کنگاور از توابع استان کرماشان در شرق کوردستان دست به تجمع اعتراضی زدند. کارگران معترض نزدیک به ۴ ماه می‌باشد که حقوق و مزایای خویش را دریافت نکرده‌اند.
بیش از سە ماە است کە کارگران شرکت پیمانکاری فضای سبز شهرداری روانسر در شرق کوردستان بدون دریافت حقوق و مزایا در وضعیت نابسامان معیشتی قرار گرفتە اند. کارگران فضای سبز از سوی نهادهای حراستی شهرداری تهدید شدەاند کە در صورت هرگونە اعتراض و تجمعی، از کار اخراج می‌گردند.
کارگران مجتمع کشت و صنعت مهاباد از توابع شرق کوردستان در اعتراض به عدم پرداخت دستمزد ۱۶ ماه خود دست به اعتراض زده و بیش از چهل روز است در محوطه واحد صنفی تجمع کرده‌اند.
روز ٢٨ دی ماە کارگران پالایشگاە نفت کرماشان در اعتراض بە خصوصی‌سازی این پالایشگاە توسط مسئولین دولتی جمهوری اسلامی ایران در این شهر دست بە اعتراض زدند.
کارکنان شهرداری شهر میاندوآب در شرق کوردستان در اعتراض به عدم پرداخت حقوق ماهانه خود همچنین واگذاری زمین‌ها به اشخاص یا نهادهای غیر مشخص و نامعلوم مقابل شهرداری این شهر تجمع کردند.
چهارم بهمن‌ماه تجمع اعتراضی جمع زیادی از کشاورزان کرماشانی جهت دریافت مطالباتشان از دولت جمهوری اسلامی ایران و کارخانەهای طرف قرارداد انجام گرفت.
هم‌زمان با سفر «محمدباقر نوبخت»، معاون رئیس‌جمهور ایران به استان سنە در شرق کوردستان، کارگران بیکار شده فولاد زاگرس در شهرستان قروه، با تحویل یک طومار، خواستار رسیدگی به اوضاع نابسامان این کارخانه و وضعیت کاری خود شدند.
رانندە تاکسی‌های شهر بوکان در شرق کوردستان در اعتراض بە کافی نبودن جایگاەهای سوخت‌گیری سی ان جی در این شهر، مقابل ساختمان تاکسیرانی بوکان تجمع اعتراضی برگزار کردند.
معوق ماندن دە ماه حقوق پزشکان و پرسنل دانشگاه علوم پزشکی کرمانشان در شرق کوردستان، پزشکان مشغول بکار در «کنگاور» در استان کرماشان اعلام نمودەاند در صورت ادامەی این اوضاع، این پزشکان فقط در اورژانس بکار ادامە خواهند داد و از ویزیت در کلینیک‌های بیمارستان و خارج از بیمارستان خودداری می‌کنند.
کولبران و مین
بعدازظهر روز سه‌شنبه ٢١ دی‌ماه سال ۱۳۹۵ شمسي پنج كولبر كورد با شليك مستقيم نيروهاى نظامى جمهورى اسلامى ايران در منطقە حاجى عمران زخمى شدند. اسامی كولبران زخمى شده عبارت‌اند از اسماعيل افشار فرزند ابراهيم، حاسل فرزند طەها، جعفر فرزند رحمان، مامه فرزند آتش برگ و بهنام فرزند شورش هستند همچنین آمدە است کە اسماعيل افشار ۱۶ سال سن دارد.
روز ۲۵ دی‌ماه سال ۱۳۹۵ شمسي بعد از شلیک کردن بە طرف گروهی از کولبران و تعقیب و گریز حاصلە از شلیک‌های متواری نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران يك جوان از پرتگاه سقوط و جان خود را از دست می‌دهد.
شامگاه شنبه دوم بهمن‌ماه ۱۳۹۵ در نزدیکی‌های بسطام از توابع سقز ۲۵ تن از كولبر در کمین نیروهای هنگ مرزی جمهوری اسلامی ایران در این منطقە افتادند. نیروهای هنگ مرزی در این منطقە با شلیک مستقیم بە طرف آن‌ها چهار رأس از اسب‌های كولبرها کشته شدند و تعدادی از کولبرها نیز در این میان جراحات سطحی دیدند و کالاهای همراهشان را رها کردند و از محل دور شدند.
٢٧ دی‌ماه تعدادی از کولبران کورد اهل شهر شاهو و روستاهای اطراف جهت حمل بار کولبری در کوه‌های نوسود- طویله (روستای مرزی در شرق و جنوب کوردستان) در کمین نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران قرار می‌گیرند. یکی از کولبران در این رابطه به گزارشگر جمعیت حقوق بشر گفت کە تعدادی از کولبران که مشغول حمل کفش‌های ورزشی بودیم در کمین نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران در این منطقە قرار گرفتیم کە در هنگام فرار و به علت تاریک بودن هوا وهبی یوسفی فرزند امین از اهالی شهر شاهو از سخرە پرتاب شد و از ناحیه دست، کتف و پا زخمی شد و توسط مردم در محل بە بیمارستان پاوه منتقل شد.
شنبه ٩ بهمن سال ۱۳۹۵ شمسي در منطقه بيوران از توابع شهر سردشت شرق كوردستان، جمعى از كولبران كورد گرفتار ريزش بهمن شدند. جمعى از كولبران در نقاط مابین شرق و جنوب كوردستان به دليل بارش برف سنگين و بستن راه‌های اصلي توسط نيروهاى نظامى جمهورى اسلامى ايران ۱۶ نَفَر از كولبران گرفتار سقوط بهمن می‌شوند كه ۴ نَفَر از آن‌ها جان خود را ازدست‌داده و ١٢ نفر هم به بيمارستان منتقل می‌شوند.
محیط‌زیست و بهداشت
٣٣سد در استان سنە در حال احداث و یا در دست مطالعه است و سالانه سە میلیارد و سیصد میلیون مترمکعب آب در سدهای استان سنە ذخیره می‌شود و سهم شهروندان استان سنە از این میزان تنها آبیاری دو هزار و هفت‌صد هکتار است، درواقع بە این معنی است کە از ٣٣ سد در استان سنە تنها ٨ درصد آب‌ها در استان سنە مصرف می‌شود و بقیە آن بە ۵ استان غیر کوردستانی در مرکز جغرافیای سیاسی ایران انتقال دادە می‌شود.
جمعی از شهروندان بوکانی در شرق کوردستان با انتشار و امضای نامەایی بە مقامات جمهوری اسلامی ایران در این شهر خواستار بستن دەکل های پارازیت شدند.
كمبود آب و خشک‌سالی کوردستان در حالی اتفاق می‌افتد کە از آب استان كوردستان در تأمين آب پنج استان ایران در خارج از شرق کوردستان استفاده می‌شود؛ و از ٣ ميليارد و سیصد ميليون مترمکعب آب ذخیره‌شده در سدهاى استان سنه تنها٢٧٠٠ هكتار از اين آب‌ها در آبيارى خود استان سنه استفاده می‌شود يعنى از ٣٣ سد تنها ٨٪ اين آب‌ها در خود استان سنه مصرف می‌شود.
هم‌اکنون بیش از ۱۵۵۹ نفر در استان سنه مبتلابه سرطان می‌باشند. طبق آمار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کوردستان، ۱۵۵۹ نفر در استان سنه مبتلابه انواع سرطان هستند.
بخش وسیعی از درختان سراب قنبر کرماشان در شرق کوردستان، قطع‌شده و به محیط‌زیست منطقه آسیب وارد کرده است.
همچنان که مردمان منطقه می‌گویند: اشخاص ناشناسی که معلوم نیست وابسته به کدام سازمان حکومتی جمهوری اسلامی ایران می‌باشند شروع به قطع بی‌رویه درختان نموده‌اند.
آب شرب شهر سقز در استان سنه شرق كوردستان با تصفیه‌ی غیربهداشتی و پايش نامناسب به منازل شهروندان می‌رسد و آب شرب اين شهر بدون احتياج به آزمایشگاه‌ها تست هيدرولوژى و پزشكى، شهروندان گل‌آلود و ناسالم بودن آب شرب را احساس كرده و به همين علت آلودگی آب اين شهر خطر بيمارى و اشاعه‌ی آن در میان شهروندان و بالأخص كودكان گرديده است.
موارد دیگرِ نقض حقوق بشر «خودکشی، زنان، کودکان و…»
مدیر آموزش‌وپرورش شهرستان بانه گفت در سال جاری در شهرستان بانه ۳۵ دانش‌آموز در دوره ابتدایی ترک تحصیل کردند؛ و ۱۶ درصد از شهروندان بانەایی بی‌سواد می‌باشند.
اداره اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در روانسر با احضار برگزارکنندگان کمپین نە بە اعدام گفت کە حق برگزاری این کمپین را ندارند و بە آن‌ها هشدار داد کە در صورت برگزاری این تجمع همە آن‌ها بازداشت خواهند شد.
زنى از شهـرستان «اشنويه» با حلق‌آویز كردن خود خودكشى كرد. اسم اين زن «سميه» است كه ۳۴ سال دارد و مادر دو فرزند است.
در تازه‌ترین آمار ارائه‌شده از سوی بانک مرکزی ایران، هزینه ماهانه یک خانوار ۲٫۹ میلیون تومان ذکر گردیده است، این در حالی است کە درامد متوسط یک خانوار در شرق کوردستان کمتر از یک‌میلیون تومان براوردشدە است بااین‌حال ۳۵ درصد از ٢،٩ میلیون تومان (یک‌میلیون و صد و پنجاه‌هزار تومان) هزینە و یا اجارە یک خانوار برای مسکن آن‌ها اعلام‌شده است.
تراکم کلاسها در دبستان ۱۵ خرداد شروینه از توابع جوانرود در شرق کوردستان کیفیت آموزشی این مدرسە را تحت شعاع قراردادە و باعث افت تحصیلی دانش آموزان شدە است.
٢٨ دی ماە جمعی از دانشجویان دانشگاە بروجرد در مقابل این دانشگاە دست بە اعتراض زدند. در اين گزارش آمدە است کە اين دانشجویان با شعارنوشته‌هایی كه در دست داشتند، بە تبعیض‌های حکومتی و نابرابری‌هایی کە در مورد دانشجویان این دانشگاە اعمال می‌شود. اقدام به این تجمع اعتراضی نمودند.
شهروند حاشیه‌نشین در استان اروميه رو به افزايش است كه در اين راستا طبق داده‌های مسئولین دولتی جمهوری اسلامی ایران بيش از پانزدە درصد از شهروندان اين استان در حاشيه شهرها زندگى می‌کنند.
٢٨ دی‌ماه نیروهای انتظامی ایران مستقر در جاده بین‌شهری بانه به سردشت به‌سوی یک جوان اهل بانه به نام عبدالمطلب مرادی شلیک کرده و این جوان جان خود را به خاطر شدت آسیب وارده و عمیق بودن زخم‌های ایجادشده ازدست‌داده است. جان باختە اهل روستایی بە نام بلەسن از توابع بانە است.
روز سه‌شنبه ٢٨دی‌ماه، دختري ۱۴ ساله به نام س.الف. كه عقد شده و قرار بود مراسم عروسی به‌زودی برگزار شود، در روستاي علی‌آباد از توابع کلاترزان سنه با اسلحه خودكشي كرد.
خانواده یک سرباز بهایی اهل میاندوآب که فرزند آن‌ها بە نام محی‌الدین ذهنی در جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۶۵ در جبهە پیرانشهر جان باخت است نمی‌تواند بە عنوان جانباختە در بنیاد شهید ثبت شود. در گزارش آمدە است کە بیناد شهید میاندوآب در جواب درخواست مادر محی‌الدین جهت ثبت‌نام وی بە عنوان جانباختە نوشتە است کە به علت تعلق محی‌الدین ذهنی وخانوادە وی به فرقه ظاله بهاییت و بر اساس آئین‌نامه کاری بنیاد امکان تشکیل پرونده برای این فرد یا افراد مشابه اعم از جانبازان یا جان‌باختگان وجود ندارد، لذا بە درخواست مادر محی‌الدین ذهنی رسیدگی نمی‌شود.
آرینا ١٧ ساله اهل شهرستان قروه به علت مشکلات خانوادگی با خوردن دارو به زندگی خود پایان داد.
روز جمعە ٣ بهمن ماە جوان ۳۴ سالەی اهل شهرستان سنە بنام (ج٫خ) با حلق‌آویز کردن خود بە زندگی خود پایان داد.
ششم بهمن‌ماه دانشجوی روانسری اقدام به خودکشی کرد. این دانشجوی روانسری در منزل شخصی در محله صالح‌آباد شهر روانسر دست به خودکشی زد و جانش را از دست داد.
سی درصد مدارس خرم‌آباد تخریبی و خطرناک می‌باشند. به نقل از رئیس آموزش‌وپرورش ناحیه یک خرم‌آباد که در این رابطه عنوان کرده‌اند: در حال حاضر ۳۰ درصد مدارس ناحیه یک خرم‌آباد تخریبی و دارای بافت فرسوده هستند.
در پایان جمعیت حقوق بشر کوردستان از مردم شرق کوردستان می‌خواهد کە در احقاق حقوق خود کوشا وسعی نمایند هرگونە تبعیض و نابرابری را کە از جانب جمهوری اسلامی ایران به آن ها روا داشته می‌شود را بە گوش جهانیان برسانند.
جمعیت حقوق بشر كوردستان
Webb: www.kmmk.info
E Mail: info@kmmk.info
Tel: 0046765959589
Facebook: https://www.facebook.com/kmmkurdistan
Telegram: https://telegram.me/kmmk_info
ڕاپۆرتی پێشێلكاری مافی مرۆڤ له مانگی جانیوه‌ری ۲۰۱۷ لە لایەن کۆماری ئیسلامی ئێران لە رۆژهەڵاتی کوردستان
ڕاپۆرتی پێشێلكاری مافی مرۆڤ له مانگی جانیوه‌ری ۲۰۱۷ بەرانبەر بە ۱۲ به‌فرانباری تا ۱۲ی رێبه‌ندانی ساڵی ۱۳۹٥ی هەتاوی کە بە هەوڵی کۆمەڵەی مافی مرۆڤی کوردستان و بە پشت بەستن بەو ڕاپۆرتانە کە لەلایەن كۆمه‌ڵه‌ی مافی مرۆڤی کوردستان بڵاوکراونەتەوە، کۆبەندی بۆکراوە. شایانی باسەئەم ڕاپۆرتانە، بەهۆی ئیزن نەدانی حکومەتی جمهوری ئیسلامی ئێران بەلێژنەکانی مافی مرۆڤی جیهانی، ڕاپۆرتێکی تەواو نییە وتەنیاوێنەیکی بچوکی لەژێر پێنانی مافی مرۆڤ لەڕۆژهەڵاتی کوردستان پێ نیشان دراوە.
بەپێی بڕگەی ۱۹ ی جاڕنامەی گەردونی مافی مرۆڤ هەر تاکێک مافی ئازادی ڕادەربڕینی هەیە هەروەهالەدێڕی یەکەمی بڕگەی ۹ بەشی نێونەتەوەیێ مافی مەدەنی وسیاسی داهاتوە؛ هەرکەسەومافی ئازادی وئەمنیەتی تاکەکەسی هەیە؛ هیچ کەسێک نابێت بەبۆنەی بیروباوەڕیەوەئازاربدرێتو سەرکوت بکرێت، لەبڕگەی دووی بەشی ۱۹ دادیسان دەڵێت؛ هەموو کەسسێک ئازادی ڕادەربڕینی هەیە، ئەومافانە ئەمانەلەخۆدەگرن، ئازادی گوتار ولێکۆڵینەوە و پەروەردەو بڵاوکردنەوەی زانیاری وبیروباوەڕ، هەر چەشن و جۆرێک بێ ئەوەی سنوری بۆدابنرێت جا ئیتر سەرزارەکی یا نوسراوە یان چاپی یابەشێوەی هونەری یا هەر چەشنێک کەمرۆڤ خۆی هەڵی بژێرێت.
هەروەهالە بڕگەی ۲۲ داداهاتوە هەرتاکێک وەکو کەسێک لەکۆمەڵگا مافی ئەمنیەتی کۆمەڵایەتی هەیە ولەڕێگەی تێکوشان لەپانتایی نەتەوەیی و هاوسۆزی نێو نەتوەیەوە بەڕێکخراوەیی کردنی سەرچاوەکانی هەر وڵاتێک، مافی لێ زەوت نەکراوی ئابوری، کۆمەڵایەتی و کلتوری خۆی بپارێزێت بۆ پەرە پێدانی ئازادانەی کەسایەتی تایبەتی خۆی بەدەست بێنێت؛ وهەروەهابەپێی بڕگەی ٥هیچ کەسێک نابێت ئەشکەنجە بدرێت یان سزابدرێت یان بەشێوەی نامرۆڤانەو دڕندانە وڕوخێنەرهەڵسوکەوتی لەگەڵ بکرێت. بەپێی بڵاوکراوەفەرمیەکانی جیهانی لەمەڕ مافی مرۆڤ و مافی سیاسی وکۆمەڵایەتی و کۆمەڵگای بەشەری، هەر تاک و کۆمەڵگایک مافی خۆیەتی داوای مافی سیاسی وکۆمەڵایەتی و ئابوری وکلتوری خۆی بکات وبۆ وەدەست هێنانی تێبکۆشێت، هیچ کومەڵێک یان گروپێک لەسەرو کەسی ترەوەنییەوهەمو کەسێک دەبێت لەمافی سروشتی بەفەرمی ناسراوی خۆێی بەهرەمەند بێت.
کۆمەلەی مافی مرۆڤی کوردستان هەموو مانگێک کۆکراوە و گوزارشێکی پوخت لە پێشێلکاریەکانی مافی مرۆڤی لە کوردستان دا بڵاو دەکاتەوە. لە گوزارشی ئەو مانگەش دا دەردەکەوێ کە رەوشی مافی مرۆڤ لە کوردستان خراپتر بووە و دەوڵەتی ئێران کردەوە دژە مرۆڤیەکانیان دژی گەلی رۆژهه‌ڵاتی کوردستان زیاتر کردوە.
لەو مانگەش دا، ئێعدام، گرتن و ئەشکەنجەدان، خەسارەکانی ژینگە و هتد زۆر بەرچاون و رەوشێکی مەترسیدار نیشان دەدەن کە گەل کوردستان بە تایبەت لە رۆژهەلاتی کوردستان روبەرووی بۆتەوە.
له‌سێداره‌دان
بەداخەوە لە مانگی دەربازبوودا ژماره‌یكی زۆر زیندانی کورد کە ناوەکانیان لە لایەن کار بەدەستانی کۆماری ئیسلامی ئێرانەوە ئاشکرا کرابێت و ڕاگەیەندرابێت له سێداره دران. بەڵام بە پێی ڕاپۆرتەکانی کۆمەڵەی مافی مرۆڤی کوردستان زۆر جار ناوی ئێعدامییەکان ناسراو بە سزای جۆراو جۆر لە لایە کاربەدەستانەوە ڕاناگەێندرێت و مێدیایی ناکرێت.
ڕۆژی سێشەمە ۱٤ی بەفرانباری ساڵی ۹٥ی هەتاوی سزای ئێعدام لە سەر تاوانبارێک بە ناوی مەحموود فەرامەرزی کە لەزیندانی قەزویندا بوە جێبەجێ کراوە. مەحموود فەرامەرزی ۳٦ ساڵ تەمەن کوڕی سەلیم هاووڵاتی شارستانی قوروە سەر بەپارێزگای سنەیه.
یەکشەمە ۱۹ی بەفرانبار دوو زیندانی کورد بە ناوەکانی سەجاد زرینە خەڵکی ئیلام و ڕۆحوڵا کشتمەند لە هاووڵاتیانی سەرپێڵ زەهاو لە دەوروبەر پردی ئینقلابی ئەو شارە لە بەرچاوی خەڵکدا لە دار دران.
زیندانێکی کورد بە ناوی محەمەد زبەردەست خەڵکی بۆکان لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە تۆمەتی گواستنەوەی مادە هۆشبەرەکان لە بەندیخانەی «لاکان» ی ڕەشت لە سێدارە درا.
حوکمی ئێعدامی ناسر سوڵتانی خه‌ڵکی میاندواو بەتۆمەتی کوشتن لەزیندانی ناوەندی ورمێ جێبەجێ کرا.
ەرەبەیانی ڕۆژی شەممە ۲٥ ی بەفرانباری ساڵی ۱۳۹٥ دوو بەندکراوی کورد کە بە تۆمەتگەلی مادە هۆشبەرەکان بە لە سێدارەدان سزا درابوون لە بەندیخانەی دیزڵ‌ئاوای کرماشان لە سێدارەدران. یەک لە بەندکراوان سیف‌ئەڵا حسەینیان کۆڕی ئیبراهیم ۳۳ ساڵان خەڵکی سەقز کە ناوبراولە ڕۆژی ۸ی بەفرانباری ۱۳۸۹ لە شاری «سەحنە» سەر بە پارێزگای کرماشان لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە تۆمەتی هەڵگرتنی مادەی هۆشبەر دەستبەسەر و ڕۆژی ۲۸ی جۆزەردانی ۱۳۹۱ لە دادگای شۆڕشی کۆماری ئیسلامی ئێران لە شاری جوانڕۆی لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە ئێعدام سزا درابو و بەندکراوی دیکە کە لە سێدارەدرا تۆفێق بەهرام‌نەژاد کوڕی قاسم و خەڵکی جوانڕۆ، ناوبراو لە ساڵی ۱۳۹۱ بە تۆمەتی مادە هۆشبەرەکان دەستبەسەر و ۱۳ ڕەشەممەی ۱۳۹۲ لە لقی ۲ ی دادگای شۆڕشی کۆماری ئیسلامی ئێران لە کرماشان بە ئێعدام سزادرا.
سەرلە بەیانی ۲۷ی بەفرانباری ۱۳۹٥ی هەتاوی له شاری میاندواو بەندکراوێک بە تۆمەتی قەتڵ واتا کوشتنی کەسێک لە پێش چاوی جەماوەر بە هەڵواسین بە جەڕسەقیلەوە ئێعدام كرا.
دوی ڕێبەندان دوو زیندانی بەتۆمەتی ڕاگواستن وڕاگرتنی مادە هۆشبەرەکان لەزیندانی ناوەندی ورمێ هەڵواسران. «قەبل عەلی باپیر» کەبەهۆی نەخۆشی وئیفلیج بوون لەبەشی خوار پشتێنەوە لەبێهداری زیندان لەژێر چاوەدێری دابوو وهەروەها ڕۆژی ڕابردوو بەمەبەستی جێبەجێ کردنی حوکمەکەی گواستبوویانەوە بۆژووری تاکەکەسی، وهەروەها سینا حسێن پوور ۲۲ ساڵ تەمەن لەبەندی گەنجان سەرلەبەیانی دووی ڕێبەندان لەزیندانی ناوەندی ورمێ هەڵواسران.
سێ‌شەممە ٥ ی ڕێبەندان، دوو بەندکراوە بە تۆمەتی قەتڵ لە زیندانی ورمێ لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان و دوو بەندکراوی دیکە لە بەندیخانەی خۆڕەم ئاوا لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە تۆمەتگەلی پەیوەندیدار لە گەڵ مادە هۆشبەرەکان لە بەندیخانەی «پارسیلۆەنی» خۆڕم‌ئاوا لە سێدارە دران. حامید حەمدۆڵاهی دانشتوی «میاندوواو» و عۆسمان قویتاسی دانشتوی بۆکان دوو بەندکراوی زیندانی ورمێ ڕەوانەی ژوورە تاکە‌کەسیەکان کرابوون، بە تۆمەتی کۆشتن (قەتڵ) لە سێدارە دران. بە هەمان شێوە جەهانگیر بیرانۆەند و عادڵ بیرانوەند بە تۆمەتی پەیوەندی بە مادە سڕکەرەکان لە بەندیخانەی «پارسیلۆەن» لە شاری خۆڕم‌ئاوای ڕۆژهەڵاتی کوردستان ئێعدام کران.
دەسبەسەر كردن و به‌ندیخانه
«دەستبەسەركردن، بانگهێشت و سزا دەرکردن، دۆسییە سازدان و گوشار»
ڕۆژی هەینی ۱۰ی بەفرانباری ئەمساڵ کاتژمێر ۲۳ هێزە ئەمنیەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران لە شاری سنە هێرشیان کردە سەر ماڵی سەباح باسامی و دەستبەسەریان کرد.
ڕۆژی شەممە ۱۱ی بەفرانباری ئەمساڵ، سامان کەریمی چالاکی مەدەنی بە ئامادە بوون لە لقی ۱۰۱ی دادگای شۆرشی کۆماری ئیسلامی ئێران لە مەریوان بە ٥ ساڵ زیندانی هەڵواسراو سزا درا.
حەسەن ڕەستگاری مەجد لە سی و یەکەمین ڕۆژی مانگرتنەکەیدا جگە لەوەی لە سەر خۆ چوە واتا کەوتۆتە «کۆما» وە هێشتاش لە ژوری تاکەکەسیدایە. ئه‌م به‌ندكراوه پاش نیوەڕۆی ۱٥ی بەفرانبار لە پاش ۳۲ ڕۆژ کۆتایی بە مانگرتن لە خواردن هێنا.
موحەمەد نەزەری زیندانی سیاسی کورد لە دوای ۲۳ ساڵ زیندانی کردن هێشتا پشووی پێنادرێت تاوەکو چارەسەر پزشکی وەربگرێت.
دۆخی تەندروستی کەماڵ حەسەن ڕەمەزان لە ژوورە تاکە کەسیەکانی سپای پاسدارانی کۆماری ئیسلامی ئێران لە شاری ورمێ ڕۆژهەڵاتی کوردستان مەترسیدارە و هیچ زانیاریەک لە دۆخی ناوبراو لە بەر دەستا نیە.
سەعیدشیرزاد لەڕۆژی چوارشەممۆ ۱۷ی سەرماوەزەوە لەناڕەزایی دەربڕین دژبە سیسەتی «مردنی بێدەنگی زیندانیانی نەخۆش ونەبوونی ئەمنییەت وپاراستن»ی زیندانیانی سیاسی لەلایەن بەرپرسانی کۆماری ئیسلامی ئێرانەوە لەزیندانی ڕەجایی شاری کەرەج بەدروونەوەی لێوەکانی خۆی مانگرتن لەخواردنی ڕاگەیاندووە. ئه‌م به‌ندكراوه كورده رۆژی ۲٥ی بەفرانبار پاش چاووپێکەوتن لە گەڵ بەرپرسانی بەندیخانە و بڵێنی ئەرێنی بەرپرسان لە مەڕ داخوازیەکانی پاش ۳۸ ڕۆژ کۆتایی بە مانگرتن لە خواردنی خۆی هێنا.
ڕۆژین پایا بەندکراوی سیاسی کورد کە ٦ی خەرمانانی ۱۳۹٥ سزای٦ ساڵ زیندانی تێپەڕاند و بە شێوەی نایاسایی لە زیندان ڕاگیراوە.
سوهیلا مینایی بەندکراوی سیاسی لە بەندیخانەی کرمان پاش ٦ڕۆژ، لە سەر داواکاری دایکی کۆتایی بە مانگرتنی هێنا. سوهیلا ۲۷ ساڵان خەڵکی دیواندەرە لە ڕۆژی ۱۱ بەفرانبار ڕایگەیاند بوو کە بە دژایەتی لە هەمبەر لێدان و ئەشکەنجە و بێ ڕێزی و سووکایەتی لە لایەن هێزەکانی زیندانی کرمان لە خواردن ماندەگرێت.
عوسمان موستەفاپور زیندانی سیاسی کورد کە لە زیندانی ورمێ بەند کراوە تاوەک ئێستا بیست و پێنج ساڵ لە خولی زیندانییەکەی دەرباز دەکات کەچی لە هیچ چەشنە مافێکی پشوودانی بێوەری کراوە.
هاجەر پیری لەناڕەزایی بەرانبەر بە دۆخی نالەباری زیندان، دۆخی نەگونجاوی جەستەیی وڕاگواستنی بۆ بەندی زیندانیانی سزا وتاوانە کۆمەڵایەتییەکان بە هەناردنی نامەیەک بۆدادستانی وبەرپرسانی زیندانی تەورێز ڕایگەیاند کەلەڕۆژی سێشەممۆوە واتە ۱٤ی بەفرانبار دەست دەداتە مانگرتن لەخواردن.
زەینەب سوکانوەند، ژن بەندکراوێکی سزا دراو بە سێدارە بە تاوانی کوشتنی کەسێک، بە هۆی زەخت و گوشاری بەرپرسانی بەندی ژنانی زیندانی ورمێ و هەروها ڕێگەنەدان بۆ چاووپێکەوتن لە گەڵ هاوژینەکەی لە ڕۆژی ۱۸ َ بەفرانبار ئەمساڵدا دەستیدایە مانگرتن لە خواردن.
ئیسکەندەر خەنجەری هەواڵنێری کورد ولەئەندامانی بونیادنەری هەواڵنێرانی پاراستنی ژینگە بەهۆی نووسینی یادداشتێکی ڕەخنەگرانە لەهەمبەر دۆخی باخچەی ئاژەڵانی هۆڤە لەورمێ لەڕۆژهەڵاتی کوردستان لەلایەن دادگای کۆماری ئیسلامی ئێرانەوە بانگهێشتی دادگای ئەو شارە کرا.
گیراویی سیاسی کورد سەعید شێرزاد کە مانگرتنی لە خواردنی راگەیاندوە، بەو هۆیە کێشی لە ڕادەبەدەر دابەزیوە و لاواز بووە، ناوبراو بە بێهۆشی ڕەوانەی بێهداریی گرتوخانە کراوە، هەواڵەکان باس لەوە دەکەن کە باری تەندروستی ناوبراو زۆر خراپ بووه.
کەیوان کەریمی فیلمسازی ناسراو و بەندکراوی کورد لە بەندی هەشتی گرتوخانەی ئەوین، جگەلەوەی توشی هەوکردنی سییەکان و خوێنبەربوون بوە پێش لە هەناردەکردنی بۆ چارەسەری و تەداوی دەکرێت.
فواد یوسفی زیندانی سیاسی مەزهەوی لە زیندانی ڕەجایی شاری کەرەج لە ۱۹ ڕۆژ پێشەوە لە ناڕەزایەتی دەربڕینێکدا بەو هەڵوێستەی بەرپرسانی زیندان لەمەڕ پێنەدانی پشوو بەمەبەستی چارەسەری پزشکی، مانی لە خواردن گرتوە.
ڕۆژی پێنج‌شەممە ۲۳ ی بەفرانبار حەسەن ڕەستگاری مەجد، بەندکراوی سیاسی کورد لە لایەن لقی ۱۰٤ دادگای شۆڕشی کۆماری ئیسلامی ئێران لە ورمێ لە دۆسییەکی نوێدا بە تۆمەتی شه‌ڵەژانی زیندان بە لێدانی ۲۰ قامچی و ۳ مانگ زیندان سزادرا.
ڕۆژی چوار‌شەممە ۲۹ بەفرانباری ئەمساڵ ۱۳۹٥ هەتاوی لە لایەن لقی ۱۰ی دادگای پێداچونەوەی ورمێ سزایی ۳٦مانگ و یەک ڕۆژ زیندان بۆ چالاکێکی مەدنی بە ناوی ئیسماعیل سانیار خەڵکی بۆکان لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە تۆمەتی هەوڵدان بۆ تێکدانی سەقامگیری وڵات بە هۆی هاووکاری کردنی ناوندێکی مافی مرۆڤی و هەروەها هاوکاری کردنی ڕاگەیاندنەکانی دەرەوەی وڵات بڕایەوە.
کامیل شریف‌زادە، خەڵکی ساڵح‌ئاوای سەقز، خاوەنی ماڵومنداڵ بە تۆمەتی پڕوپاگەندە دژی کۆماری ئیسلامی ئێران و پڕوپاگەندە لە بەرژەوەندی یەکێک لە پارتە کوردیەکاندا لە تۆڕەکۆمەڵایەتیەکان لە لایەن لقی یەکی دادگای شۆڕشی شاری سەقز بە ٦ مانگ و یەک ڕۆژ زیندان سزادرا.
وەزارەتی ئیتلاعاتی کۆماری ئیسلامی ئێران سێ بەندکراوی سیاسی کورد کەبەتۆمەتگەلێکی وەکوو، پێوەندی، لایەنگری ویان ئەندامەتی لەپارتەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان لەزینداندان، لەمافی گواستنەوەیان بۆزیندانەکانی زێد ومەڵبەندی خۆیان لەڕۆژهەڵاتی کوردستان ڕێگری دەکات. عومەرفەقێ پوور، محەممەد نەزەریو خالید فەرەیدوونی سێ زیندانی سیاسی کورد ۲۸ی بەفرانباری ۱۳۹۵ لەبەندی چواری زیندانی ڕەجایی شارەوە گوازرانەوە بۆ زیندانەکانی شاری شوێنی لەدایک بوونیان بەڵام پاش دووڕۆژ سەرلەنوێ گەڕێندرانەوە بۆ بەندەکانیان. ئەم سێ زیندانییە سیاسییە چەندد جار داوایان کردووە کەپاشماوەی زیندانییەکەیان لەزیندانی زێدی خۆیان تێپەڕبکەن.
۲۴ی بەفرانبار دادگای شۆڕشی کۆماری ئیسلامی ئێران لەشاری ورمێ بنەماڵەی زیندانی کورد فەهیم کەریمی ریک ئابادی ئاگادار کردۆتەوە کە ناوبراو بەهۆی کێشەی دڵەوە گیانی لەدەست داوە.
سامان کەریمی چالاکی مەدەنی ئەمڕۆ دووی ڕێبەندانی ساڵی ۱۳۹٥ی هەتاوی لە شاری مەریوان کە بۆ چەندەمین جارە بانگهێشتی ئێدارەی ئیتلاعاتی شاری مەریوان کراوە و خراوەتە بەر پرسیار و لێپێچینەوە.
نێعمەت فەتحی بەندکراوی سیاسی کورد لە بەندیخانەی دیزڵ‌ئاوای کرماشان لە ژێر زەخت‌وگوشار دایە. نێعمەت فەتحی تا ئێستا چەند جار بە هۆی ئەو کە باوەڕداری ئایینی یارسانە لە زیندانی دیزڵ‌ئاوا گوشار و زەخت لە دژی بەڕێوەچوە و بەرپرسانی زیندان بێ‌ڕێزی و سوکایەتی پێ دەکەن و مافە ڕەواکانی بۆ نمونە پێدانی پشوو بە پێ یاسا پێنەدراوە.
ڕۆژی چوارشەممۆ ۲۹ی بەفرانبار هێزە چەکدارەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران سیروان گوڵزاری یان لەماڵەکەی خۆیدا دەسبەسەر کرد وگواستیانەوە بۆشوێنێکی نادیار.
۳ی ڕێبەندان مەنیژە فاتحی ۲۲ساڵان خەڵکی بۆکان لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە تۆمەت هاوکاری کردن لە گەڵ یەک لە پارتە کوردیەکاندا لە لایەن دادگای شۆڕشی کۆماری ئیسلامی ئێران لە شاری بۆکان بە چوار ساڵ و یەک ڕۆژ زیندان سزا درا.
یەکشەممۆ ۳ی ڕێبەندان بنەماڵەی دوو چالاکی مەدەنی لەشاری سنە بانگهێشتی ئیدارەی ئیتلاعاتی کۆماری ئیسلامی ئێران کران لەم شارەدا. بەگوێرەی هەواڵەکە بنەماڵەی ئیسماعیلی سەفی خانی، موختاری ناسری چالاکانی مەدەنی کورد خەڵکی شاری سنە لەپێوەندی لەگەڵ بەڕێوەبردنی کەمپەینی شەنگاڵ لەساڵی ۱۳۹٤ بانگهێشت کراون.
لقی یەکی جێبەجێکەردنی سزایی ورمێ دەیەوێت پەنجەکانی بەندکراو «یۆسف پەروانە» ۷۰ ساڵان لە بەندیخانەی قزڵحسار جێبەجێ بکات. ئەم بەند کراوە بە تۆمەتی دزی دەستبەسەر کراوە.
چوار هاووڵاتی کورد کە لە ۱٥ی ڕەزبەری ئەمساڵ دەستبەسەرکرابوون هەریەکەو بە ٥ ساڵ زیندان سزا دران. کەماڵ عەلی ئەقدەم، عەبدولغەفور ئاسوار، هەژار فارقی و یەعقوب نورە کە لە کەژەوانیدا بوون دەستبەسەر و بە تۆمەتی هەوڵ دژی ئاسایشی نەتەوەیی تۆمەتبار کرابوون، لە لایەن دادوەری پێداچونەوە پشتڕاست کرایەوە و سزایان بۆ دەرچوە.
کومیسێۆنی لێبوردەیی ناوەندی تاران بەرانبەربە داواکاری محەممەد ئەمین ئارگوشی زیندانی سیاسی کورد لەزیندانی ناوەندی تەورێز دژایەتی وپەرچەکرداری نواندوە.
ڕەمەزان کەماڵ ئەحمەد، زیندانی سیاسی کورد خەڵکی کۆبانێ کەلەڕەزبەری ئەوساڵدا بەبێ تەواو کردنی خولی دەرمانی وچارەسەری لەبەندیانەی ڕەجایی شاری کەرەجەوە گوازرابوویەوە بۆ زیندانی ناوەندی قەزوین، لەچارەسەری پزیشکیش لەم زیندانە بێبەری کراوە.
دادگای شۆڕشی کۆماری ئیسلامی ئێران لەورمێ لەڕۆژهەڵاتی کوردستان ۷کەس لەهاوڵاتیانی خەڵکی شنۆی بەتۆمەتی هاریکاری کردنی حیزبە کوردیە دژبەرەکانی حکوومەتی ئێرانی محاکمە کردووە. لقی یەکی دادگای ناوبڕاو بۆیەکێک لەدەست بەسەرکراوان بەناوی «هیدایەت عەبدوڵاپوور» ئێعدامی بڕیوەتەوە وبۆ ۶ کەسەکەی دیکە بەناوەکانی محەممەد زاهیر فەرامەرزی ۲ ساڵ زیندانی، یەعقووب بائەکرەم ۱۵ساڵ، جەلال مەسرووری ۱۵ساڵ، کەماڵ مەسرووری ۱۱ساڵ وسدیق باکەرەم ۱۰ساڵ زیندانی دیاری کردووە. ئه‌م به‌ندكراوانه بەپێی بەڵگەنامەی داواکاری پاراستنی مافی جیا کردنەوەی تاوانەکان بوون، كه بەشێوەی تەمبێی گوازراونەتەوە بۆ ژوورە تاکەکەسییەکان.
دووشەمە ۱۱ی ڕێبەندانی ۱۳۹٥ی هەتاوی هێزەئەمنییەکانی کۆماری ئیسلامی لە شاری دێولان هەڵدەکوتنە سەر ماڵی ئێقباڵ و پەروانە حوسێن پەناهی و پەروانە دەستبەسەر دەکەن.
حوکمی شۆڕش تەهماسبی چالاکی مەدەنی خەڵکی شاری سنە لەڕۆژهەڵاتی کوردستان لەلایەن دادگای پێداچوونەوەی پارێزگای سنە بەساڵێک زیندانی تەعزیری و دووساڵ زیندانی بەشێوەی هەڵواسراو پەسەند کرا.
کرێکاران وناوەندی پیشەکان
ڕاپۆڕتی تایبەت بەکرێکاران:
خاوەنی کاری کومپانیای ئوروومی گەوهەردانەی میاندواو لانیکەم ۲۰ کرێکاری خۆی لەکار وەدەرنا.
ڕۆژی سێ‌شەممە ۲۱بەفرانبار کۆمەڵێک لە کرێکارانی شارەوانی کوزران سەر بە شاری کرماشان لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە سازدانی کۆبونەوەیەکی ناڕەزایی داخوازی وەرگرتنی مووچەی دواکەوتویان بوون.
ڕۆژی ۲٥ی بەفرانباری ساڵی ۹٥ی هەتاوی کرێکارانی شارەوانی شاری کەنگاوەر سەر بە پارێزگای کرماشان لە ڕۆژهەڵاتی کوردستاندا، گردبونەوەێیکی ناڕەزاییان بەڕێوەبرد. بەگوێرەی هەواڵەکە کرێکارانی ناڕازی لەدوای ئەوەی کە نزیک بەچوارمانگە موچەیان وەرەنەگرتوه.
زیاتر لە سێ مانگە کرێکارانی شەریکە و گرێبەستی «فەزای سەوز»ی شارەوانی ڕەوانسەر لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە دۆخێکی نالەبار و بەبێ وەرگرتنی موچە و پێداویستی، ژیان دەکەن. کرێکارانی فەزای سەوز لەلایەن ناوەندە ئەمنییەتیەکانی شاروانییەوە هەڕەشەیان لێکراوە لە ئەگەری هەر جۆرە ناڕەزایەتی دەربڕین و گردبونەوەێیکدا لە کارەکانتان وەدەرتان دەنێین.
کرێکارانی ناوەندی چاندن وپیشە (کشت وصنعت) ی مەهاباد سەربە ڕۆژهەڵاتی کوردستان لەناڕەزایی دژبە پێنەدانی موچەی ۱۶مانگەی خۆیان دەستیان داوەتە مانگرتن و پترلە ٤۰ڕۆژە لە بەردەرکەی ئەم یەکەی پیشەییە کۆبوونەوە.
۲۸ی بەفرانبار کرێکارانی پاڵاوگەی نەفتی کرماشان دژی ڕادەستکردنی پاڵاوگەی کرماشان بۆ بەشی‌تایبەت لە لایەن بەرپرسانی کۆماری ئیسلامی ئێران کۆبوونەوەی ناڕەزایان سازدا.
ستافی شارەوانی شاری میاندواو لەڕۆژهەڵاتی کوردستان لەناڕەزایی دەربڕین دژبە وەرنەگرتنی مووچەی مانگانەی خۆیان وهەروەها پێدانی زەوی بەکەسان یان دامەزراوەگەلی نادیار ونەناسراو لەبەرانبەر شارەوانی ئەو شارە گردبوونەوەیان پێک هێنا.
گردبوونەوەی ناڕەزایەتی کۆمەڵێکی زۆر لە وەرزێرانی کرماشانی لەمەڕ وەرگرتنی داواکاریەکانیان لە حکوومەتی کۆماری ئیسلامی ئێران و کارخانەکانی لایەنی گرێبەستیان لەڕۆژی ۴ی ڕێبەندان. وەرزێران بەگردبوونەوەیان لەبەرانبەر کارخانەی قەندی بێستوون خوازیاری وەرگرتنی قەرز وداواکارییەکانیان وهەروەها تێچووی زەحمەتی یەکساڵەیان وتەنانەت هەندێکیان داواکاری قەرزی وەپاشکەوتووی دووساڵەیان لەدەوڵەتی کۆماری ئیسلامی ئێران وئەو کومپانیانەی گرێبەستیان لەگەڵ بەستبوو لەمەڕ کڕینی بەگرێنتی بەرهەمەکانیان.
شۆفێر تەکسیەکانی شاری بۆکان دژ بە کەم بوونی شۆێنی وەرگرتنی سووتەمەنی (گازی سی.ئێن. جی) لەو شارەدا، لە بەرانبەر نۆسینگەی فەرمی تەکسیداراندا کۆبوونەوەی ناڕەزاییان ساز کرد.
هاوکات لەگەڵ گەشتی «محەممەدباقر نەوبەخت» جێگری سەرۆک کۆماری ئێران بۆپارێزگای سننە لەڕۆژهەڵاتی کوردستان، کرێکارانی بێکارکراوی پۆڵای زاگرۆس لەشاری قوروە، بە پێشکەش کردنی تۆمارێک، خوازیاری پێڕاگەیشتن بەدۆخی نالەباری ئەم کۆمپانیایە وڕەووشتی کارەکەیان بوون.
کۆڵبەران و مین
ڕاپۆرتی پێوەندی دار لەگەڵ مین ودۆخی کۆڵبەران لەم مانگەدا:
ئێوارەی ڕۆژی سێ شەممە ٢١ی بەفرانباری ١٣٩٥ی هەتاوی پێنج کۆڵبەری کورد بە هۆی تەقەی ڕاستەوخۆ و بەئانقەستی هێزەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران، لە سنووری حاجی ئۆمەران، بریندار بوون. هێزەکانی ئێران دەسرێژی گولە دەکەنە سەر ئەو کۆڵبەرانە و لە کەش و هەوایەکی پڕناخۆش و سەهوڵبەندان دا برینداریان دەکەن. ناوی ئەو کۆڵبەرانە بە شێوەی خوارەوەیە: «ئیسماعیل ئەفشار، کوڕی ئیبراهیم»، «حاسڵ کوڕی تەها»، جەعفەر کوڕی ڕەحمان ، “مامە ئاتەشبەرگ، کوڕی هەمزە” و “بێهنام محەمەدڕەش، کوڕی شۆڕش”، ڕاگەیاندووە. دەگوترێ ئیسماعیل ئەفشار، تەمەنی تەنیا ١٦ ساڵانە.
ڕۆژی ۲٥ی بەفرانباری ساڵی ۹٥ی هەتاوی لە دوای ڕاوەدوونانی هێزەکانی ئینتزامی گەنجێک به ناوی ئازاد فەیزی کوڕی تۆفێق خەڵکی گوندی “سپورە “ لە هەڵدێرەوە بەردەبێتەوە و گیانی لەدەست ئەدات.
شەوی دووشەممە ۲ی ڕێبەندانی ۱۳۹٥ هەتاوی لە نیزیکی گوندی بسام سەر بە شاری سەقز لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان ۲٥ کەس لە کۆڵبەران دەکەونە بۆسییەی هێزە سنووریەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران. هێزە سنووریەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران لەم دەڤەرەدا بە تەقەی ڕاستەوخۆ ٤ ئەسپی کۆڵبەران دەکەنە ئامانج و چەند کەسێک لە کۆڵبەرانیش بریندار دەکەن و هەر وەها کۆڵبەران ناچار بە هەڵهاتن دەبن و بار و ماڵی کۆلبەرانیش لە لایەن هێزەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران دەستیان بە سەردا دەگیرێت.
۲۷ی بەفرانبار کۆمەڵێک لە کۆڵبەرانی کورد خەڵکی شاری شاهۆ و گوندەکانی دەورو بەری بە مەبەستی جێبەجێکردنی کۆڵەکانیان لە بەرزاییەکانی نەسوود ـ تەوێڵە (نێوان باشور و ڕۆژهەڵاتی کوردستان) دەکەونە بۆسەی هێزەسەربازییەکانی کۆماری ئیسلامییەوە. وەهبی یوسفی خەڵکی شاهۆ لە سەختێکەوە هەڵدەدێرێت و دەست و شانی بریندار دەبێت و خەڵکی دەگەێینە نەخۆشخانەی پاوە. کە بە هۆی قوڵی برینەکەیەوە هەناردەی نەخۆشخانەی کرماشان دەکرێت ولە وێشەوە بەپەلەی دەنێردرێت بۆ تاران. بە گوتەی پزشکانی نەخۆشخانە دۆخی جەستەیی ئەم کۆڵبەرە لە بارێکی زۆرئاڵۆزدا نییە بەڵام چارەنوسیشی نادیارە.
ڕۆژی شەمە ۹ی ڕێبەندانی ۱۳۹٥ی هەتاوی لە ناوچەی بێورانی سەردەشت، کۆمەڵێک کۆڵبەری کورد دەکەونەبەر خێزەرەی ڕنوە بەفر.
بەپێی ڕاپۆرتەکە کۆمەڵێک لە کۆڵبەران لە کاتی ئاودیوبوونی ببۆ هەرێمەکانی سەر بە باشووری کوردستان، بەهۆی بارینی بەفرێکی قورسەوە و گرتنی ڕێگە هەموارەکان لە لایەن هێزە چەکدارەکانی کۆماری ئیسلامی ئیرانەوە، ۱٦ کەس لەو کۆڵبەرانە دەکەونە ژێر خێزەرەی ڕنوەبەفر کە چوار کەسیان گیانیان لە دەست دەدەن و ۱۲ کەسی تریش هەناردەی نەخۆشخانە دەکرێن.
هەڵمەتی ڕزگار کردن و بەهاناچوونی ئەو کۆڵبەرانە کە تا نیوەشەوی خایاند و بە هەوڵ و هیمەتی خەڵکانی شارەزای ناوچەکە بەڕێوە چوو بەڵام لە ئەنجامدا چوار کەس بە ناوەکانی:
۱ـــ شێرزاد عەبدوڵاهی ۲۷ ساڵان، خەڵکی سەردەشت
۲ــ عەلی موحەممەد نژاد ۱٨ ساڵان ـ سەردەشت
۳ــ هیوا ئیبراهیمی نیا ۲۲ ساڵان ــ بانە
٤ــ موحەمەد حەمزەیی ۲۱ ساڵان ـ مهاباد
هەر لەو ڕووداوە دا ۱۲ کەسیش بریندار بوون بەم ناوانەی خوارەوە کە چەند کەسێکیان بارودۆخییان ناجێگیرە.
۱ــ جەعفەر ئەحمەدیان، سەردەشت
۲ ــ غەریب عەلیزادە، سەردەشت
۳ ـ ئاریا شێخەپور، ۱۷ ساڵان سەردەشت
٤ـ ڕزگار عەلیزادە، بیواران سردشت ۲۳ ساڵان
٥ ـ قاسم مەحمود خدر ۳۱ ساڵان، سەردەشت
٦ـ هێدی زاهری ۲٤ ساڵان، سەدەشت
هێشتا ناوی ئەو شەش کەسەی تر پشتڕاست نەکراوەتەوە.
دووشەممە ڕێکەوتی ۱۱ی ڕێبەندانی ئەمساڵ سێ کۆڵبەری کورد لە دەڤەری پیرانشار لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە سنووری نێوان ڕۆژهەڵات و باشووری کوردستان کەوتنە بەر شەپۆلی هەرەسی بەفر، کە پاش تێپەڕبوونی چەند کاتژمێر لە ڕووداوەکە بە هەوڵی و بەشداری شاخەوانانی «نەغەدە» و «شنۆ» کۆڵبەران دۆزرانەوە و ڕەوانەی نەخۆشخانەی خۆمەینی شاری پیرانشار کران.
کە بەداخەوە یەک لە کۆلبەران بە ناوی ئۆمید خزریان‌ئازەر، تەمەن ۱۹ ساڵ خەڵکی شاری “شنۆ” بە هۆی قوڵی برینەکانیەوە لە نەخۆشخانە گیانی لە دەستدەدات.
ژینگەپارێزی و تەندرستی:
ڕاپۆرتی پیوەندی دار بە ژینگە و تەندروستی لە م مانگەدا:
۳۳بەنداو لە پارێزگای سنە لەحاڵەتی بنیات نان وگەڵاڵە بۆداڕشتنە ولەساڵیشدا سێ میلیارد وسێسەد ملوێن مەتری سێجا لەبەنداوەکانی پارێزگای سنە هەمار دەکرێن وپشکی هاوڵاتیانی پارێزگای سنە لەم ڕێژەیە تەنیا ئاودێرکردنی دووهەزار وحەوتسەد هێکتارە، لە ڕاستیدا بەو واتایەیە کە لە ۳۳بەنداو لەپارێزگای سنە تەنیا ۸لەسەدی ئاوەکان لەم پارێزگایە کەڵک لێوەردەگیردرێ وپاشماوەکەی دەگوازرێتەوە بۆ پێنج پارێزگای ناکوردستانی لەناوەندی جوگرافیای سیاسی ئێران.
کۆمەڵێک لەهاوڵاتیانی بۆکانی لەڕۆژهەڵاتی کوردستان بە بڵاوکردنەوە و واژۆی نامەیەک بۆ بەرپرسانی کۆماری ئیسلامی ئێران لەم شارەدا خوازیاری داخرانی دەکەڵەکانی پاڕازیت بوون.
كه‌م ئاوی له رۆژهه‌ڵاتی كوردستان و به تایبه‌ت له پارێزگای سنه، کەم‌بوونی ئاو و ویشکەساڵی لە کاتێکدا ڕوودەدات کە ئاوی پارێزگای سنە بۆ دابین کردنی ئاوی پێنج پارێزگای دیکە ئێران لە دەرەوی پارێزگای سنە کەڵکی لێوەردەگریت و لە بڕی ۳ ملیارد و ۳۰۰ ملیوین مەتری سێجا (مکعب) ئاوی پاشەکەوت لە پشتی بەنداوەکانی پارێزگای سنەدا، تەنها ۲۷۰۰هەکتار لە بڕی ئاوە بە مەبەستی ئاودانی کشتوکاڵی ئەم پارێزگایە کەڵکی لێوەردەگیریەت بە واتایەکی دیکە لە ئاوی ۳۳ بەنداو تەنها ۸٪ ئاوەکانیان لە ناوخۆی ئەم پارێزگایەدا بەکاردەهێنریەن. ئەم لە کاتێکدایە کە بە هۆی سازکردنی ئەم ۳۳ بەنداوەی زیانی جیددی بە ژینگەی پارێزگای سنە گەیشتوە و نیزیک ۳۰ هەزار هەکتار لە دارستانەکان و زەویە کشتوکاڵی ئەم پارێزگایە لە ژێر ئاودا نۆقم بوون.
هەنووکە پترلە ۱۵۵۹ کەس لەپارێزگای سنە تووبووی شێرپەنجەن. بپێی ئاماری جێگری بێهداشتی زانکۆی زانستی پزیشکی کوردستان، هەزارو ۵۵۹ کەس لەپارێزگای سنە تووشی جۆرەکانی شێرپەنجەن.
بەشێکی زۆری دارستانەکانی سەراوقەنبەری کرماشان لە رۆژهەڵاتی کوردستان بڕاونەوە و ژینگەی ئەو ناوچەیە تێکدراوە. وەکوو خەڵکی ئەو ناوچەیە باسی دەکەن، کۆمەڵێک خەڵک کە نەزانراوە سەر بەکام دەسگایی حوکمین، دەسیان داوەتە بڕینەوەی ئەو دارستانە.
مەترسی لە سەر تەندروستی هاووڵاتیانی شاری سەقز بە هۆی ئاوی خوارنەوە ساز بوە. ئاوی خواردنەوەی شاری سەقز سەر بە پارێزگای سنە لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە بێ پاڵاوتەکردن و تێپەڕکردنی پڕۆسەی خاوێنکردنەوی ئاوی خواردنەوە دەگەیەتە ماڵی شارۆمەندان.
بەشەکانی دیکەی پێشێل کاری مافی مرۆڤ
ژنان، منداڵان، خۆکوژی، خزمه‌تگوزاری و…
ڕەزا خزری بەرپرسی پەروەردە وفێرکاری شاری بانە کوتی: لەئەمساڵدا لەشاری بانە ۳۵ قوتابی خولی سەرەتایی دەستیان لەخوێندن هەڵگرتووە و ۱۶ لەسەدی هاوڵاتیانی بانەیی نەخوێندەوارن.
پێنج شەممە ۱۰ی بەفرانبار ژنێکی ۲٥ ساڵان لە دەڤەری مێرگەوڕی ورمێ ئاگری لە جەستەی خۆی بەردا و لە نەخۆشخانەی ورمێ لە ژێر چاوودێری پزیشکیدایە تا ئێستا هەواڵێک لە دۆخی تەندرستی ئەم ژنە وەدەست نەکەوتوە.
ئیدارەی ئیتلاعاتی کۆماری ئیسلامی ئێران لەڕوانسەر لەڕۆژهەڵاتی کوردستان بە بەڕێوەبەرانی کەمپەینی ناـ بۆـ ئێعدام ی کوت: کەمافی بەڕێوە بردنی ئەم کەمپەینەیان نییە وهەروەها هۆشداری پێدان کەلەئەگەری بەڕێوە بردنی ئەم گردبوونەوەیە هەموویان دەسبەسەر دەکات.
ژنێکی خەڵکی شاری شنۆ کە دایکی دو منداڵە خۆی هەڵاوەسیوو کۆتایی بە ژیانی خۆی هێنا. ئەو ژنە کە ۳٤ ساڵیەتی و ناوی سومەییە ئایە و دایکی دو مناڵە، دەستی داوە بە خۆکوژی.
۲٨ی بەفرانبار کۆمەڵێک لە خوێندکارانی زانکۆی بروجرد لە بەرانبە زانکۆی بروجردا دەستیان دایە مانگرتن. خوێندکاران بە هەڵگرتنی چەند دروشمێک بە هەڵاواردنەکانی حکومی و جیاوازی دانانەکان کە بە سەر خوێندکاراندا دەیسەپێنن بۆ ماوەی چەند کاتژمێرێک درێژەی هەبوو کە لەگەڵ کاردانەوەی بەرپرسانی زانکۆ بەرەوڕوو بونە و بڵاوەیان پێکردن.
هاوڵاتیانی کەنار نشین وپەڕاوێزکەوتە لەپارێزگای ورمێ ڕوولەزیاد بوونە کەلەم پێوەندییەدا وبەپێی داتاکانی کۆماری ئیسلامی ئێران پترلە ۱۵ لەسەدی هاوڵاتیان ئەم پارێزگایە لەکەنارەکانی شارەکاندا دەژین.
روژی سێشەمه ۲۸ی به فرانبار کچێکی تەمەن چوارده ساڵە به ناوی (س.الف) که مارە کراو بوو و قەرار بوو ئەو حەوتویە زه ماوه‌ند بکات، له گوندی ئالیاوای سه ربه ناوچه ی کەڵاته‌رزانی سنه به تەقەی تاپڕ کۆتایی به ژیانی خۆی هێنا.
بنەماڵەی سەربازێکی بەهایی لە شاری میاندواو بە ناوی مەحییەدین زهنی کە لە شەڕی ئێران و عێراقدا لە جەبهەی پیراشاردا لە ساڵی ۱۳٦٥دا گیانی لەدەست دابوو، وەک شەهید لە بونیادی شەهیدا ناوی نەنوسراوە. بونیادی شەهیدی میاندواو لە وڵامی داخوازی دایکی مەحییەدین دا بۆ ناو نوسینی کوڕەکەی وەک شەهید داوای کردبوو گوتویانە بە هۆی هەڵواسرانی ناوی مەحییەدینەوە بەبۆنەی ئەوەی خۆی و بنەماڵەکەی لە باوەڕمەندانی تاقمی ئاینی تاریک پەرەستی بەهایین و بە پێی پەیڕەوی ناوخۆ و کاری بونیادەوە، ئەگەری دورستکردنی دۆسییە بۆ زێهنی و کەسانی وەک ئەو بوونی نییەوە نە وەک گیانبەخت کردوە نەوەک گیانلەسەر دەست ناویان نانوسرێت.
ئارینا تەمەن ۱۷ ساڵ خەڵکی شاری قوروە بەهۆی کێشەی بنەماڵەییەوە بەخواردنی دەرمان کۆتایی بەژیانی خۆی هێنا.
ڕۆژی هەینی ۳ی ڕێبەندان گەنجێکی ۳٤ ساڵان خەڵکی سنە بە ناوی (ج. خ) بە پەتی سێدارە کۆتایی بە ژیانی خۆی هێنا.
شەشی ڕێبەندانی ۱۳۹٥ی هەتاوی خوێندکارێکی کورد لە ڕەوانسەر خوێ کوشتوە. سەرچاوەێیکی ئاگادار لەو بوارەدا بە کۆمەڵەی ماف مرۆڤی کوردستانی ڕاگەیاندوە کە ئەم خوێندکارە ڕەوانسەرییە لە لە ماڵەکەی خوێیدا لە گەڕەکی ساڵحاوای شاری ڕەوانسەر دەستی داوەتە خۆکوژی و بنەماڵەکەشی نایانەوێت ناوی خۆیان و کوڕەکەیان بزڕێت، هەربۆیە ناوەکەی ئاشکرا نەکراوە.
لە دوایدا کۆمەڵەی مافی مرۆڤی کوردستان، داوا لە خەڵکی ڕۆژهەڵاتی کوردستان دەکات، هەوڵ بدەن بۆ وەرگرتنی مافی ڕەوای خۆیان و هەر جۆرە پێ شێلکاریەک کە لە لایەن کۆماری ئیسلامی ئێران لە مەڕ ئەوان دەکرێت، دەنگی خۆیان بە خەڵکانی جیهان بگەیەنن.
کۆمەڵەی مافی مرۆڤی کوردستان
Webb: www.kmmk.info
E Mail: info@kmmk.info
Tel: 0046765959589
Facebook: https://www.facebook.com/kmmkurdistan
Telegram: https://telegram.me/kmmk_info
Twitter: https://twitter.com/KurdistanKmmk